Аба (Хўж.) – она: абам джоқ,иштə. Абай (Хўж.,Қўнғ.,Манғ.) – дўқ,пўписа. Абақламақ

зүрят – 1.фарзанд; зүрят кәрәктир йигитгә дейдиғо Махтумқулы (Манғ.) 2. Насл, авлод, зурриёт.

И
ибирли – чибирли (Манғ.) – бола-чақали, невара-чеварали.
иби: (Тўртк., С.бий) – ие, вой, войбуй: иби нә волды? (Тўртк.)
игәри (Манғ. Қўнғ.) – 1.илгари, аввал; 2.нари: игәррәк – нарироқ.
игдә//ийдә//и:дә (Тўртк., С.бий) – бот. жийда (дарахт ва меваси).
идәрли (Хўж.) – илгариги, аввалги; биринчи: идәрли хаялым.
иджджан (Ш. хон) – қийма (майда чопилган гўшт).
изәңгилик (Хўж.) – анат. оёқ товонининг ўртаси.
изерләмәк – изламоқ, пайига тушмоқ: изәрләп келдик, тавылмады (Манғ.).
ийә (Тўртк.) – ука: бар, ийәңә қара, йықылып гәтмәсин, еңә.
ийәкбав//ийәксә – хомутнинг пастки қисмини бир-бирига биркитадиган ип.
иерчәң (Хўж., Бер., Манғ.) эргашиб келган бола (хотиннинг аввалги эридан бўлган боласи).
ийгилик (Манғ., Хўж.) – эзгулик, яхшилик.
ийджан (Манғ., Бер.) – жийда, кунжут, ёки кендир уруғи ҳамда сабзи, нон аралаштириб, ўғирда туйиб тайёрланган овқат.
ийик//ийк I (Бер., Манғ., Хўж.) ֮ и:йик (Тўртк., С.бий) – дуг (ип йигирадиган асбоб) : йип ийигирдим ийикдә (Бер.)
ийик//ийк II (Бер., Манғ., Хўж.) ֮ й:йик (Тўртк., С.бий) – кўч.м. тўғри, тўппа-тўғри.
ырбықыджан (Хўж.) - нозик; новча (одам).
ырғанмақ- қимирламоқ, қимирлаб турмоқ.
ырғыштэк I (Хўж., Кўнғ.) - бот, ёввойи олча.
Ырғыштэк II -этн, кўз тегмаслик учун болалар дупписига тақиладиган тўрт бурчакли тумор.
ырыс (Хўж, Қўнғ., Манғ., Бер.) - бахт, омад: ағаси бардин ырсы бар, иниси бардык тынчы бар (Хўж.); ырсы курымақ - омади келмоқ
ырув (Манғ.) - эск. қальа атрофини казиб хосил килинган тупроқ уюми (одатда қазилган хандаққа сув тўлғазилган).
ыскын (Хўж., Кўнғ., Қ. чоқ) - қ. ырабат: ысқыны қурымақ-дармонсизланмоқ, холдан кетмоқ.