A. Zikiryayev, A. To ‘ xtayev, I. Azimov, N. Sonin

simbioz
 holda yashab, 
mikoriza
 hosil 
qiladi.  Ammo  ba’zi  bir  zamburug‘lar  o‘rmon  xo‘jaligiga  zarar  keltiradi. 
Mutaxassislarning  ma’lumotlariga  ko‘ra  yog‘ochni  chirituvchi  zamburug‘lar 
uning 30% ni mut laqo yaroqsiz holga keltirishi mumkin ekan.
Mikoriza 
—  yuksak  o‘simliklar  ildizi  bilan  zamburug‘larning  simbioz 
hayot  kechirishidan  iborat.  Quruqlikda  tarqalgan  ko‘pchilik  o‘simliklar 
tuproq dagi  zamburug‘lar  bilan  ana  shunday  hamkorlikda  yashaydi. 
Mikorizaning tuzilishiga ko‘ra ikki asosiy turi ajratiladi: tashqi (ektotrof) va 
ichki (endotrof). Ektotrof mikorizada o‘simlik ildizining uchki qismini zich 
g‘ilof  ko‘rinishida  zamburug‘  mitselliysi  o‘rab  oladi.  Endotrof  mikorizada 
zamburug‘ ildizning ichki to‘qimalariga kirib oladi. 
Tashqi  mikoriza  asosan  o‘rmonlardagi  qayin,  eman  va  ninabargli 
daraxtlarda  uchraydi.  Zamburug‘  daraxt  ildizidan  karbon  suv  va  vita-
minlarni  o‘zlashtiradi.  Shu  bilan  birga  tuproqning  gumusi  tarkibidagi 
oqsillar ni  ami  no kislotalarga  parchalaydi.  Aminokislotalarning  bir  qismi 
o‘simlik  tomonidan  o‘zlashtiriladi.  Bundan  tashqari  zamburug‘  daraxtning 
ildiz tizi mini, shimish yuzasini oshiradi, bu esa o‘z navbatida unumsiz tup-
roqlarda o‘sayotgan o‘simlik uchun muhim ahamiyatga ega bo‘ladi.
Ichki mikoriza ko‘pincha o‘t o‘simliklarda uchraydi. Ammo uning sim-
bioz  hayot  kechirishdagi  roli  haqida  ma’lumotlar  yetarli  emas.  Ba’zi  bir 
zamburug‘lar  parazit  organizmlar  sifatida  o‘simlik  va  hayvonlarda  har  xil 
kasalliklarni  keltirib  chiqaradi.  Iste’mol  qilinadigan  zamburug‘lar  ozuqa 
ahamiyatiga  ega.  Zamburug‘larning  ba’zi  turlaridan  antibiotiklar  va  vita-
minlar olishda, shuningdek, achitqilardan turmushda keng foydalaniladi.

---