A. Zikiryayev, A. To ‘ xtayev, I. Azimov, N. Sonin

74
HAYOTIY JARAYONLARNING KIMYOVIY ASOSLARI
III BO‘LIM
Yorug‘lik  bosqichi
Qorong‘ulik bosqichi
Gidroksil  ionlar  ya’ni  oH
— 
  esa  o‘zining  elektronini  boshqa  moleku-
lalarga beradi va erkin radikalga  aylanadi. Radikallar o‘zaro qo‘shilib, suv 
va mole kular kislorod hosil qiladi (34- rasm).
 
4oH           o
2 
+ 2H
2
o.
Shunday  qilib,  fotosintez  jarayonida  hosil  bo‘ladigan  va  atmosferani 
boyi tadigan molekular kislorod manbai suv hisoblanadi. Quyosh energiyasi 
nafaqat suv ni parchalashga balki fosfat kislota va ADF dan ATF larni hosil 
qilishga ham sarflanadi. Bu juda samarali jarayon: xloroplastlarda kislorod-
ning  ishtirokisiz,  shu  o‘simlik  mitoxondriyalariga  nisbatan  30  marta  ko‘p 
ATF  sintezlanadi.  Shu  yo‘l  bilan  karbo nat  angidridni  biriktirish  jarayoni 
uchun energiya to‘planadi. Bu reaksiyalarda ATF va vodorodni ko‘chiruvchi 
organik birikmalardagi vodorod ishtirok etadi. 
6Co
2 
+ 18ATF  + 12 organik birikma H
2      
        C
6
h
12
o
6 
+ 6H
2
o  +
    
 
 
 
 
 
     glukoza
 
   +18ADF + 18H
3
Po
4 
+ organik birikma.
34- rasm.
III. Uglevod sintezi
I. Yorug‘lik  ta’sirida suvning 
parchalanishi (fotoliz)
Yorug‘lik
Uglerod
sikli
II. ATF sintezi