A. Zikiryayev, A. To ‘ xtayev, I. Azimov, N. Sonin

31
ORGANIK OLAMNING XILMA-XILLIGI
I BO‘LIM
1.
2.
3.
4.
Hayvonlar  boshqa  tirik  organizmlardan  qanday  xususiyatlari  bilan 
farqlanadi?
Hayvonlarning tabiatdagi roli nimalardan iborat?
Hayvonlarning inson hayotidagi ijobiy va  salbiy ahamiyati qanday?
Hayvonot dunyosi necha guruhga bo‘linadi?
Sodda  hayvonlardan  evglena  va  infuzoriya  tufelkalarda  taksis 
hodisasining ijobiy va salbiy ko‘rinishlarini tajribada kuzating.
Quyidagi jadvalni to‘ldiring:
1.
2.
Amyoba
Qisqaruvchi
   vakuol
Sodda hayvonlar.
Tufelka
19- rasm.
noidlar
  yordamida    boradi.    Ular  soxta   
oyoq lar,  xivchinlar  yoki    kiprikchalar 
yordami da    harakatlanadi.  Ko‘pchilik  
sodda  hay vonlar organik moddalar bilan 
oziq lanadi.
Avtotroflar  esa  fotosintez  yo‘li  bilan 
oziqlanadi.  Sodda  hayvonlar  hujayrasi 
bo‘linish yo‘li bilan ya’ni, jinssiz va jinsiy 
yo‘llar bilan ko‘payadi. Tashqi muhitning 
har  xil  ta’sirlariga  sodda  hayvonlarning     
beradigan  javob  reaksiyasi  asosan  hara-
katlanish orqali amalga oshirilib, u 
taksis
 
deyi  la di. Sodda hayvonlarning muhim bi-
ologik xususiyatlaridan biri noqulay shar-
oitga tushib qolganda 
sista
 hosil qilishidir.
Ko‘p  hujayrali  hayvonlarning  tanasi 
xilma-xil  tuzilishdagi  va  turli  vazifalarni 
bajaradigan  son-sanoqsiz  hujayralardan 
tashkil topgan. Ular mustaqillikni yo‘qo-
tib  yaxlit  organizmning  ayrim  tarkibiy 
qismlari  sifatida  faoliyat  ko‘rsatadi.  Ko‘p 
hujayralilar  murakkab  individual  rivoj-
lanish bilan tavsiflanadi. Urug‘langan tux-
um hujayradan (partenogenezda urug‘lan-
magan  tuxum  hujayrasidan)  voyaga  yetgan  organizm  shakllanadi.  Bunda 
urug‘langan  tuxum  maydalanib,  hosil  bo‘lgan  hujayralarning  ajralishi  nati-
jasida  homila  varaqalari  va  boshlang‘ich  organlar  shakllanadi  (Bu  haqda 
keyinroq batafsil o‘rganamiz).

---