A. X. Sulliyev, I. M. Bedritskiy, O. T. Boltayev

Amorf va kristall jismlar haqida ma’lumot

Tabiatda uchraydigan kristallar har xil nuqsonlardan ham bо‘lmagani uchun, ulardan bevosita biror fizikaviy asbob tayyorlashda foydalanish mumkin emas. Texnikada ulardan mavjud nuqsonlarni hisobga olmasa bо‘ladigan darajada

kamaytirib ba’zi hollarda esa ma’lum nuqsonlarning miqdorini maqsadga muvofiq ravishda kо‘paytirib foydalaniladi.

Yarim о‘tkazgichlar - fizikasining rivojlanishi va kristall jismlardan turli asboblar tranzistorlar, fotoelementlar tо‘g‘irlagichlar va boshqalarining tayyorlanishi yarim о‘tkazgich kristallar fizikasini chuqurroq о‘rganishni taqozo qiladi. Sof kristallarni olish va ulardan amalda foydalanish xozirgi zamon texnikasining asosiy vazifalaridan biri bо‘lib qolmoqda. Shu sababdan biron-bir yangi topilmani masalan meteorit yoki boshka narsani aniqlash albatta zarur bо‘ladi, buni ba’zi bir yо‘llari mavjuddir.¹¹

1. 
   b)
   

1.18-rasm. Kristall va amorf jismlar

Rus olimi Federov bunda ancha yillar ilgari xattoki rentgent struktura analizi topilmasidan oldin u har-xil qattiq jism panjaralaridagi zarralarini joylashishini tushuntirib bergan va xisoblab chiqqan bular asosan kristall panjara atomini o’lchamiga va elektronning konfiguratsiyasiga va tashqi elektron kavagiga bog’liq bо‘ladi (1.18-rasm). Bizga ma’lumki jism faqat qattiq kristall holatida bо‘lsa yuqori tartibli yaqin hamda uzoqdagi zarrachalarni joylashishi kimyoviy bog‘lanishi bo’yicha farq qiladi.

¹¹ T.K. Basak. Electrical engineering materials. New Age Intenational, Nil edition. USA, 2009. 15-bet

5.