2-tajriba ishi. Kristall va amorf materiallarning qotish (erish) egri chizig’ini o’rganish

---

2-TAJRIBA ISHI. 

 

Kristall va amorf materiallarning qotish (erish) egri chizig’ini o’rganish. 

 

Ishning maqsadi: kristall va amorf materiyallarning qotish haroratini 

harorat-vaqt egri chiziqni cizish yordamida aniqlash va o’rganish. 

Kerakli asboblar: Kristall va amorf materiallarning qotish egri chiziqini 

aniqlash imkonini beradigan qurilma; polikristall, monokristall, qalay, kanifol, 

termopara,sekundamer. 

Nаzаriy qism 

 

Malumki,  qattiq  jismlar  kristall  va  amorf  materiallarga  bo’linadi.  Kristall 

materiallarning  o’ziga  xos  xususiyatlaridan  biri  fazoda  struktura  birligi  (atomlar, 

ionlar, molekulalar)ni tartibli joylashganligidir. Bu panjarani 3ta ko’chish vektorlar 

a,b,s,  va  α,  β,  γ  burchaklar  asosida  qurilgan  elementlar  panjara  (yacheykalar)ni 

fazoda  davriy  takrorlanishi  yordamida  tariflash  mumkin.  Shuning  uchun  kristall 

materiallar struktura birligi, joylashish tartibida yaqin va uzoq  tartibga ega bo’ladi. 

Kristall  materiallarning  boshqa  xususiyati  ularda    qotish  harorati  (erish)ni  keskin 

namoyon  bo’lishidir.  Normal  sharoitda  hamma  qattiq  metallar,  shuningdek 

ko’pgina  tabiiy  minerallar  kristall  materiallar  toifasiga  tegishli.Amorf  materiallar 

struktura birligining joylashish tartibida faqat yaqin tartibga ega, shu sabab ularda 

keskin  ifodalashgan  qotish  (erish)  nuqtasi  yo’q.  Haroratni  oshirganda  amorf 

materiallar struktura birligining joylashish tartibi xarakterini saqlaydi va asta-sekin 

ularning atomlarini, ionlarini, molekulalarni tebranishi ortishi tufayli suyuq holatga 

utaboradi.  Amorf  materiallarga  ko’p  sonli  yuqori-molekulyar  organik  moddalar 

(plastik  massalar,  saqichlar,  kanifol,  shisha…)  tegishli.  Amorf  moddalar,  gaz  va 

suyuqliklarga o’xshash atrukturalarning tartibsiz joylashishi tufayli –ezotropdir.