A. X. Rasijlov, K. G. Baxadirov materialshunoslik va konstruksion



Download 6,21 Mb.
Pdf ko'rish
bet131/240
Sana31.12.2021
Hajmi6,21 Mb.
#235175
1   ...   127   128   129   130   131   132   133   134   ...   240
9.4-rasm.  Yaxlit 
volokaning tuzilish 
sxemasi:
1 - kirish konusi;
148


Prokatlashning yana bir necha turlari mavjud. Masalan,  po‘lat filtr 
qizdirib  va  sovuqlayin  prokatlash,  prokatlashning  maxsus  usullari, 
rangli  metall  va  qotishmalarni  prokatlash,  ultratovush  yordamida 
prokatlash  hamda  quymasiz  prokatlash  jarayonlari  sanoatda  keng 
qo‘llaniladi.
9.4. Metallami presslash
M a’lumki,  iqtisodiyotning  turli  sohalarida  presslab  tayyorlangan 
buyumlar juda keng ishlatiladi.
Tayyorlanmani  (metall  yoki  qotishmalarni)  m aium   haroratgacha 
qizdirib,  uni  matritsa  teshigidan  siqib  chiqarish jarayoniga presslash 
deyiladi.  Presslash  jarayonida  teshik  orqali  siqib  chiqarilgan 
metallarning  (buyum  yoki  detaining)  ko‘ndalang  kesimi  shu  teshik 
shakliga -  doira,  kvadrat,  to‘rtburchak,  oltiburchak yoki  boshqa  biror 
shaklga kiradi.
Odatda,  presslash  orqali  diametri  5  dan  300  mm  gacha  boigan 
chiviqlar,  ichki  diametri  18  dan  700  mm  va  devorining qalinligi  1,25 
dan  50  mm  gacha  bo‘lgan  quvurlar  hamda  bosim  bilan  ishlashning 
boshqa  jarayonlari  bilan  tayyorlash  mumkin  boim agan  murakkab 
shakllar  buyumlami  ham  hosil  qilish  mumkin.  Bu  usul  bilan  ishlab 
chiqarilgan buyumlar o‘lchamlarining yuqori aniqligi bilan farq qiladi.
Presslash  orqali  aluminiy,  titan,  magniy,  rux  va  ulaming 
qotishmalaridan,  uglerodli  va  legirlangan  poiatlardan  zarur buyumlar 
hosil  qilinadi.  Bundan  tashqari,  qiyin  eruvchi  metallami  vakuumda 
yoki  inert  gazlar  muhitida  presslash  yo‘li  bilan  kerakli  buyum  (detal) 
lar olinmoqda. Presslash uchun zarur tayyorlanma sifatida asosan quy­
malar  ishlatiladi.  Bunday  tayyorlanmalarning  oicham lari  (diametri, 
uzunligi  va  boshqalar)  ishlatiladigan  pressning  quw atiga  va  olinishi 
kerak bo‘lgan  buyumning shakliga bog‘liq boiadi.  Presslashdan oldin 
tayyorlanmalar bosim bilan ishlash haroratigacha qizdiriladi.
Sanoat  miqyosida  presslashning  ikki  xil  usuli  mavjud.  Bulardan 
biri  to'g'ri  presslash,  ikkinchisi  esa  teskari  presslash  usullaridir. 
Shuni  ta’kidlash joizki,  teskari  presslashda  sarflanadigan  kuch to‘g ‘ri 
presslashdagiga  qaraganda 25-30  %  kam  boiadi,  chunki  konteynerda 
metall ishqalanmaydi. Teskari presslashda chiqindi ham kamayadi.
Ba’zi  metall  va  qotishmalardan  presslab  buyum  hosil  qilishda 
matritsa  teshigidan  chiqish  tezligi:  duraluminiy  uchun  4—6  sm/s,
149


aluminiy uchun  8  sm/s  gacha,  mis va uning qotishmalari  uchun  12-15 
sm/s boMishi maqsadga muvofiqdir.
Bu jarayon  aniq  o ‘lchamli  va  murakkab  shaklli  buyumlar olishga 
imkon  berish  bilan  birga  juda  unumlidir.  Bu  usuldan  aviatsiya 
sanoatida  aluminiy  qotishmalaridan  samolyot  va  raketa  tuzilishida 
ko‘p  ishlatiladigan  murakkab  shaklli  buyumlar tayyorlashda,  ayniqsa, 
keng  koiam da  foydalaniladi.  Presslash  jarayonida  ishlatiladigan 
matritsalar,  asosan,  ЗХ2Б8,  38XM10A  markali  legirlangan  po‘latlar 
va boshqa qattiq qotishmalardan tayyorlanadi.
Presslash  jarayoni,  asosan,  turli  gorizontal  va  vertikal  gidravlik 
presslarda  (presslash  kuchi  1500-300000 
M
h
 
ga  teng)  olib  boriladi. 
Presslash  usullari  ichida  eng  yuqori  ish  unumiga  ega  boMgani 
gidropresslash  bo‘lib,  ishlatiladigan  suyuqlikning  bosimi  3000  MPa 
gacha  yetadi  (yoki  gidroekstruziyazm  deyiladi)  va  portlash  energiya- 
sidan foydalanadigan presslash jarayonlari hisoblanadi.

Download 6,21 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   127   128   129   130   131   132   133   134   ...   240




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish