A. T. G‘ofurov, I. T. Azimov, U. E. Raxmatov

Havoning ifloslanishi
odam o‗z faoliyati jarayonida havo muxitini 
ifloslantirib bormoqda. Sanoat markazlashgan rayonlarda atmosfera zararli gazlar 
konsentratsiyasini ortishi bilan xarakterlanadi. Atmosferaning ifloslanishini asosiy 
sababi tabiiy yoqilg‗ilar va metall ishlab chiqarishdir. Natijada atmosferada zaxarli 
gazlar SO
2
va H
2
S ning miqdori ortib borib kislotali yomg‗irlarga sabab 
bo‗lmoqda. Ular ta‘sirida xlorofil yemirilib ko‗pchilik o‗simliklar qurimoqda. Har 
yili yoqig‗ilar ta‘sirida atmoferaga millird tonnalab SO
2
gazi ajralib chiqmoqda. 
Buning yarmini o‗simliklar va dunyo okeani o‗zlashtiradi yarmi esa atmosferada 
saqlanib qolmoqda. Natijada keyingi 100yil davomida SO
2
10%ga oshgan. 
Atmosferaning ifloslanishi natidjasida quyosh raditsiyasi 15% ga, ultrabinafsha 
nurlar 30% kamaygan. 
Chuchuk suvni ifloslanishi
Suv resurslardan foydalanish masshtabi juda 
tezlik bilan o‗smoqda. Qishloq joylarida suvga bo‗lgan extiyoj bir sutkada 50 l, 
shaxar joylparida esa 150 lga to‗g‗ri keladi. Juda ko‗p miqdordagi suv ishlab 
chiqarishga sarf bo‗ladi. Misol uchun 1t po‗latni yuvish uchun 200m
3
, bir tonna 
nikel uchun 4000 m
3
, bir tonna qog‗oz ishlab chiqarish uchun 100 m
3
, bir tonna 
sintetik tola uchun 2500 dan 5000 m
3
gacha suv sarf bo‗ladi. Suvga bo‗lgan 
extiyojni ortishi planetamizda suv yetishmaslik xavfini tug‗dirmoqda. Shu sababli 
suvdan ratsional foydlanish chora tadbirlarini ko‗rish zarur. Daryo va ko‗llarga 
yomg‗ir yordamida tuproq tarkibida zararli moddalar nitratlar, fosfatlar, pestitsidlar 
tuproq yuvilishi natijasida qo‗shilmoqda bu moddalar konsentratsiyasini ortishi suv 
havzasidagi turlar tarkibini o‗zgartiradi. Korxonalardan issiq suvlarni qo‗shilishi 

---

151 
suvdagi aeroblar uchun salbiy ta‘sir ko‗rsatadi chunki issiq suvda kislorod erishi 
yomonlashadi va kislorod yetishmasligi ko‗plab organizmlarni o‗ldiradi.