A salimov, G. Axmedjonova

Zamonaviy tandalash romlari
Tandalash jarayoniga, odatda, silindrsimon yoki konussimon bo-
binalar  keltiriladi.  Tanda  romining  sig‘imi  katta  ahamiyatga  ega, 
chunki u tanda g‘altaklari yoki piltalar soniga ta’sir etadi. G‘altaklar 
va piltalar soni esa, tandalash va ohorlash jarayonidagi chiqindilarga 
bevosita ta’sir etadi.
Sanoatda sig‘imi 1000 ta bobinagacha bо‘lgan romlar ishlatiladi, 
maxsus romlarga esa 2000 tagacha g‘altak sig‘dirish mum kin. Tuzilishi 
bо‘yicha romlar uzlukli va uzluksiz tandalashga mо‘ljallangan bо‘ladi. 
Romlar  temir  asosdan  iborat  bо‘lib,  ularda  bobina  tutqichlari,  ip 
107-rasm. Bо‘laklab tandalash mashinasi

---

124
yо‘nal tiruvchilar, taranglovchi moslamalar va ip uzilganda mashinani 
avtomatik  tarzda  tо‘xtatish,  mо‘ljallangan  uzun  kontakt  ilgaklar  va 
xabar beruvchi moslamalar joylashtirilgan. 
Tanda romidagi iplar soni kо‘proq bо‘lganda uzluksiz tandalash-
ning istiqboli yaxshiroq bо‘ladi. Bunda uskuna va mehnat unumdor ligi 
ortadi, tandalash si fati yaxshilanadi. Zamonaviy tо‘quv korxonalarida 
uzlukli tan dalash usuli kengroq tarqalgan. Ip larni taqsimlovchi taroq-
dan о‘t kazish turli xil bо‘lishi mum kin. Lekin korxonalarda, asosan, 
iplarning  egilishini  ka may tiruvchi  va  uzil gan  iplarning  о‘tishini 
oson lashtiruvchi usul qо‘lla niladi.
Chet  elda  turli  xil  avtomatlashtirilgan  tanda  romlari  ishlatiladi. 
«Shlyafgorst»  firmasining  3-Z-25  tanda  romi  hozirgi  kundagi  eng 
mu kammal tanda romlaridan hisoblanadi. Amalda u tanda romidan 
va  avtomatik  tarzda  harakatlanadigan  aravachalardan  iborat.  Bu 
arava chalar  bobinalarni  almashtirish  vaqtini  kamaytirish  uchun 
xiz mat  qiladi.  Aravachalarda  vertikal  ustunlar  bо‘lib,  bobinalar  bu 
ustunlarda  ikki  tomonlama  joylashgan.  Bu  tanda  romining  boshqa 
takomillashgan tomonlari ham bor, masalan: romning oxirgi ustuni-
dagi ustki va pastki bobinalarning taranglovchi mos lamalarida diffe-
rensiallashtirilgan taranglik beriladi.
Ipning  tarangligi  romning  oldingi  ustunida  nazorat  qilinadi. 
Harakatlanuvchi  chang  tozalovchi  taranglovchi  moslama  va  bobina-
dagi  changlarni  tozalaydi.  Tanda  romining  pastida  chang  sо‘ruv chi 
moslama joylashtirilgan. Kimyoviy 
tolalarni  tandalash  jara yonida  sta-
tik elektrlanish hosil bо‘ladi.
Ba’zi  tandalash  mashinalarida 
statik  elektrlanishni  bartaraf  etish 
uchun  tandalash  mashinasiga  о‘r-
na tilgan  moslamalardan  tashqari 
rom ning  oldingi  ustunining  har 
bir  qavatida  maxsus  neytrallovchi 
mos lamalar mavjud.
108-rasm. «Shlyafgorst» 
firmasining 3-Z-25 tanda romi

---

125