A. S. (guruh rahbari); Fattohov

N N ₀

97. 
    rasm.
    

shaklga keladi. Hosil bo‘lgan bu ifoda radioaktiv yemirilish qonuni deyiladi. Demak, yemirilishga duchor bo‘layotgan radioaktiv yadrolar soni eksponensial qonun bo‘yicha kamayar ekan (99- rasm).
_t Radioaktiv yemirilishni yemirilish davri Ò va radoaktiv yadrolarning

o‘rtacha yashash vaqti ^ degan kattaliklar ham xarakterlaydi. Boshlang‘ich radioaktiv yadrolar soni 2 marta kamayishi uchun ketgan vaqtni radioaktiv yadrolarning yarim yemirilish davri deyiladi: t=T, N=N₀/2. U holda Ò

0

N
⁰  N e^T ,
2
_eT
 ¹ ,
2
_eT
 2,
T  ln 2,

_{T } ln 2 _ 0,693
 
(33.7)

shaklga keladi. Yarim yemirilish davri yadroning radioaktiv yemirilish tezligini aniqlovchi asosiy kattalik. U qanchalik kichik bo‘lsa, yadrolar shuncha kam yashaydi, yemirilish shanchalik tez ro‘y beradi. Òurli elementlarning yarim yemirilish davri turlichadir.

Radioaktiv yemirilish qonunining o‘zi ancha oddiy. Biroq, bu qonunning fizik ma’nosini tasavvur qilish ancha qiyin. Darhaqiqat, unga muvofiq, ixtiyoriy vaqt ichida mavjud atom (yadro)larning ayni bir ulushigina yemiriladi. Demak, vaqt o‘tishi bilan yemirilish tezligi hech o‘zgarmaydi. Radioaktiv yadrolar
„keksaymaydi“. Har qanday atom yadrosining yemirilishi —
„keksayib, olamdan o‘tish“ bo‘lmay, balki uning hayotidagi
„baxtsiz hodisa“dir. Radioaktiv yadrolar uchun yosh tushunchasi bo‘lmaydi. Faqat ularning o‘rtacha yashash vaqtinigina aniqlash mumkin. Radioaktiv yemirilish doimiysiga teskari proporsional bo‘lgan kattalikni radioaktiv yadrolarning o‘rtacha yashash vaqti deyiladi:

  ¹


(33.8)

154

Agar ^{t  }
bo‘lsa,
N  N ₀e^r
_ N ₀
e
bo‘ladi. Demak,

boshlang‘ich radioaktiv yadrolar soni e marta kamayishi uchun ketgan vaqtga o‘rtacha yashash vaqti deyiladi va u yarim yemirilish davri bilan quyidagicha bog‘lanadi:

  ^x  ^T  ^T
 1, 44T , 


 1, 44T ;

(33.9)

 ln 2 0,693

T   ln 2  0, 693 , T
 0, 693.
(33.10)

(33.7) ni (33.6) ga olib kelib qo‘yamiz:

t

_– ln 2_t
– t

(33.11)