A s daminov, B. S. Salimov

Ajratish  sistemasi
  trematodalarnikiga  o‘xshash  protonefridial  tipda 
tuzilgan,  2  ta  yon  markaziy  kanali  yon  tomonda  joylashgan  bo‘lib,  ular  o‘zaro 
ko‘ndalang kanallar yordamida tutashgan. 
 
10- rasm. Oq planariyaning ovqat hazm qilish va nerv sistemalari. 
a). ichki tuzilishi: 1-kopulyativ organ; 2-urug’ yo’li; 3-urug’don; 4-nerv tuguni; 5-tuxumdon; 6-
tuxum yo’li; 7-ichak; 8-xalqum; 9-og’iz; 10-sariqdon; 11-jinsiy teshik; 12-toq tuxum yo’li. 

---

32 
 
b) teri-muskul xaltasining tuzilishi: 1-to’qima hosil qiluvchi hujayra; 2-dorsa-ventral muskul; 3-
bo’ylama  muskul;  4-qiyshiq  muskul;  5-xalqasimon  muskul;  6-bir  hujayrali  bez;  7-rabditlar;  8-
kiprik epiteliy 
 
11-rasm. Trematodalarning ichki tuzilishi: 
a)  1-og’iz  va  uni  o’rab  olgan  og’iz  so’rg’ichi;  2-xalqum;  3-xalqum  oldi  nerv  tuguni;  4-o’rta 
ichak;  5-qorin  so’rg’ichi;  6-bachadon;  7-tuxumdon;  8-ayirish  kanalchasi;  9-sariqdon;  10-ootip; 
11-tegument; 12-urug’don; 13-urug’ yo’li; 14-sirrus 
b) Trematodaning teri muskul xaltasining tuzilishi:  
1-parenxema; 2-dioganal (qiyshiq) muskul; 3-bo’ylanma muskul; 4-xalqasimon muskul; 5-bazal 
membrana;  6-teri  shipi  zich  joylashgan  hosilalar;  7-tegmunt;  8-dorsoventral  muskul;  9-
tegmuntning botib kiruvchi qismi 
 
 
12-rasm. A. V. S. Oddiy jigar qurti (Fasciola hepatica) ning ichki tuzilishi  
A. Nerv sistemasi. 1-Xalqum oldi nerv tuguni, 2-qorin va yon nerv tolalari, 3-
komissuralar. 
V. Germafrodit jinsiy sistema. 1-urug‘don, 2-sariqdon yo‘li, 3-Laurerov kanali, 4-
ootip, 5-urug‘ qabul qilgich, 6-tuxumdon, 7-sirrus sumka,           8-sirrus, 9-
sariqdon, 10-bachadon, 11-Melis tanachasi, 12-urug‘ yo‘li 
S.  Etilgan bo‘g‘indagi ochiq (chap tomonda) va yopiq (o‘ng tomonda) tipdagi 

---

33 
 
bachadonlar. 
 
13-rasm. Qoramol solityorining tuzilishi: 
A-so‘rg‘ichli boshchasi, V-germafrodit bo‘g‘im, D-tuxumdonga to‘lgan bachadon. 
1-so‘rg‘ich, 2-bo‘yincha, 3-bachadon, 4-tuxumdon, 5-urug‘donlar. 
 
 
 
NAZORAT  SAVOLLARI. 
 
1.
 
Yassi  chuvalchanglar  tipining  kavakichlilarga  nisbatan  ustunlik  belgilarini 
ayting. 
2.
 
Yassi chuvalchanglarning teri muskul xaltasini tuzilishini aytib bering? 
3.
 
Yassi chuvalchanglar tipini sistematik tahlil qilib bering.  
4.
 
Yassi chuvalchanglar sinflarining nerv va jinsiy sistemalari qanday tuzilgan? 
5.
 
Yassi  chuvalchanglar  tipining  sinflarini  ayirish  va  ovqat  hazm  sistemalari 
qanday tuzilgan? 
6.
 
Trematodalar sinfini qanday vakillarini bilasiz? 
7.
 
Sestodlar sinfini qanday vakillarini bilasiz? 
8.
 
Sestodlarning tana qismlarini aytib bering?  
 
Uyga  vazifa:  Trematodlarni taraqqiyotini o‘qib, o‘rganib kelish.