A. R. Babajanov, A. M. Muqumov, Z. X. Xafizova yerdan foydalanishda integratsion boshqaruv

Iqtisodiy 
mahsulot
 
О 
P
 
R 
R 
V 
Yer
Pr 
R 
kapital 
R 
 Mehnat 
V 
 Suv 
Jamg’arma fondi. 
16-rasm. Iqtisodiy mahsulotni qayta ishlab chiqarish siklida qishloq xo’jaligi 
ishlab chiqarish. 

---

99 
Bunda quyidagi belgilar qabul qilinadi: 
Pr
-mahsulot ishlab chiqarish (hosil)hamda mos ravishda ishlab chiqarish 
omillarining iste’moli. 
R
- mahsulot va ishlab chiqarish omillarining taqsimlanishi. 
P
- mahsulot iste’moli. 
V
-ishlab chiqarish omillariniqayta ishlab chiqarish. 
Mahsulotni 
(Pr) 
“ishlab 
chiqarish”rasmda 
ko‘rinadiki, 
resurslarni 
“iste’moli”bosqichi bilan mos tushadi. Bunda barcha turdagi resurslar uchun, yer 
resurslari bundan mustasno (tuproqlar unumdorligining biologik xususiyatlari),ularni 
to‘la iste’moli harakterlidir (qayta ishlab chiqarish siklining boshlanishidagi to‘g‘ri 
taqsimlanishda). Ushbu bosqichda Yerni mavjud bo‘lishining muxim masalalari 
quyidagilar: tuproq unumdorligi iste’molining xarakteri va miqdori, yer resursiga 
to‘g‘ri keladigan ishlab chiqarilgan mahsulotning ulushini belgilash. 
Mahsulot ishlab chiqarish jarayonida tuproq unumdorligi to‘la iste’mol 
qilinmaydi (tuproqdan chiqarilmaydi). Agarda yer sifatining miqdori ishlab chiqarish 
vaqtida B
1
deb qabul qilinsa, ishlab chiqarish jarayoning ohirida B
2 
bo‘lsa,tuproq 
unumdorligining iste’mollik miqdori 
B
pot 
= B
1 
- B
2
, bunda B-tuproqning bonitet balli. 
Tuproq unumdorligining iste’mollik qiymati bilan qoldiq qiymati orasidagi nisbat 
tuproq unumdorligining boshlang‘ich darajasiga, ozuqa moddalarining o‘simliklar 
tomonidan 
o‘zlashtirishiga,ishlab chiqarish jarayonida yerdan foydalanish 
intensivligiga va qator boshqa omillarga bog‘liqdir. Shulardan kelib chiqqan holda 
yaratilgan mahsulot miqdori bilan (bir birlik maydonga, ya’ni hosildorlik) iste’mol 
qilingan tuproq unumdorligining miqdori, ya’ni