A qodiriy nomidagi jizzax davlat pedagogika

Kriptografiya  deb  maxfiy  xabar  mazmunini  shifrlash,  ya’ni  ma’lumotlarni  maxsus  algoritm 
bo‘yicha o‘zgartirib, shifrlangan matnni yaratish yo‘li bilan axborotga ruxsat etilmagan kirishga to‘siq 
quyish usuliga aytiladi. 
Styenografiyaning kriptografiyadan boshqa o‘zgacha farqi ham bor. Ya’ni uning maqsadi  — 
maxfiy xabarning mavjudligini yashirishdir. Bu ikkala usul birlashtirilishi mumkin va natijada axborotni 
himoyalash  samaradorligini  oshirish  uchun  ishlatilishi  imkoni  paydo  bo‘ladi  (masalan,  kriptografik 
kalitlarni uzatish uchun). 
Kompyuter texnologiyalari styenografiyaning rivojlanishi va mukammallashuviga  yangi turtki 
byerdi. Natijada axborotni himoyalash sohasida yangi yo‘nalish — kompyuter styenografiyasi paydo 
bo‘ldi. 
Global 
kompyuter 
tarmoqlari  va  mul’timyedia  sohasidagi  zamonaviy  progryess 
tyelyekommunikatsiya kanallarida ma’lumotlarni uzatish xavfsizligini ta’minlash uchun mo‘ljallangan 
yangi  usullarni  yaratishga  olib  keldi.  Bu  usullar  shifrlash  qurilmalarining  tabiiy  noaniqligidan  va 
analogli  vidyeo  yoki  audiosignallarning  syerobligidan  foydalanib  xabarlarni  kompyuter  fayllari 

---

28 
 
(kontyeynyerlar)da  yashirish  imkonini  byeradi.  Shu  bilan  birga  kriptografiyadan  farqli  ravishda  bu 
usullar axborotni uzatish faktining o‘zini ham yashiradi. 
K.Shyennon  sirli  yozuvning  umumiy  nazariyasini  yaratdiki,  u  fan  sifatida  styenografiyaning 
bazasi  hisoblanadi.  Zamonaviy  kompyuter  styeganografiyasida  ikkita  asosiy  fayl  turlari  mavjud: 
yashirish uchun mo‘ljallangan xabar-fayl, va kontyeynyer-fayl, u xabarni yashirish uchun ishlatilishi 
mumkin. Bunda kontyeynyerlar ikki turda bo‘ladi: kontyeynyer-original (yoki «bo‘sh» kontyeynyer) - 
bu kontyeynyer yashirin axborotni saqlamaydi; kontyeynyer-natija (yoki «tuldirilgan» kontyeynyer) - 
bu  kontyeynyer  yashirin  axborotni  saqlaydi.  Kalit  sifatida  xabarni  kontyeynyerga  kiritib  qo‘yish 
tartibini aniqlaydigan maxfiy elyemyent tushuniladi.