A. P. R im k ev ic h

10.  Ishqalanish  kuchi.  Ish qalan ish   k o effitsiyen ti.
M u h itnin g  qarshilik  kuchi
163.  S tolga p o ‘lat  b u y u m   (m ix ,  p e ro  va  h o k a z o )  q o ‘ying. 
B u y u m d an   y e ta rlic h a   u z o q ro q q a   m a g n it  q o ‘y in g   va  a sta - 
sekin  m ag n itn i  b uyum ga  y a q in la sh tira   boring.  N im a   u c h u n  
m ag n itn i  y aq in lash tirg an   sari  to rtish ish   k u c h i  o rtish ig a  q a ra - 
m ay, jism   d astlab  tin c h   tu ra d i,  s o ‘n gra  m ag n itg a  «birdaniga» 
to rtila d i?
164. Y uk  av to m o b ilid a  g o riz o n ta l  y o ‘lda  k o n te y n e r  olib 
b o rilm o q d a .  A vtom obil:  a)  tin c h   tu rg a n d a ;  b)  te z la sh a y o t- 
g an d a ;  d)  to ‘g ‘ri  ch iziq li  tekis  h a ra k a t  q ilay o tg an d a;  e)  tekis 
h a ra k a tla n ib   b u rilay o tg an d a ;  f) to rm o z la n a y o tg a n d a   k o n tey - 
nerga  ta ’sir  q iluvchi  tin c h   h o latd ag i  ish q alan ish   k u c h i  n im a - 
larga  b o g ‘liq  b o ‘ladi  va  q an d a y   y o ‘n alg an   b o ‘lad i?  H a m m a  
h o llard a  k o n te y n e r  av to m o b ilg a  n isb a ta n   tin c h   tu rad i.
165.  P oyezd  v ag o n id a  s to lc h a d a   b ir  q u ti  k o n fe t  va  b itta  
o lm a   tu rib d i.  N im a   u c h u n   h a ra k a t  b o s h id a   o lm a   o rq a g a 
(vagonga  n isb a ta n )  d u m a la b   k etad i,  k o n fe t  q u tisi  esa jo y id a  
q o lad i?
166.  Bir varaq  qo g ‘ozga b u y u m   q o ‘ying.  D astlab  q o g ‘ozni 
stolda asta-sekin  (kichik tezlanish bilan), so ‘ngra keskin torting. 
Taj riba  n atijasini  tu sh u n tirin g .
167. G h a n a   q o rd a   s irp a n ib   b o ra y o tg a n d a   c h a n a g a   uni 
to rtib   b o ra y o tg a n   itla r  q o ‘shilgan  a rq o n   0,5  k N   m aksim al 
k u ch i  b ilan   t a ’sir  q ila  oladi.  A gar  ish q alan ish   koeffitsiyenti 
0,1  ga  te n g  b o ‘lsa,  shu  a rq o n   m assasi  q a n c h a   kelad ig an   yukli 
c h a n a n i  siljita  oladi?
168.  O g‘ir  yuk  tash iy digan   o tla r  m u so b aq asid a  o tla rd a n  
biri  m assasi  23  t  yukni  tekis  h a ra k a tla n ib   to rtib   b o rd i.  A gar 
o tn in g  to rtish   kuchi  2,3  kN   b o ‘lsa,  ishqalanish  koeffitsiyentini 
to p in g .
169.  M assasi  50  g  boMgan  p o ‘lat  m a g n it  v ertik al  jo y - 
lashgan  p o ‘lat  plitaga  y o p ish ib   qoldi.  M a g n it  pastg a  tekis 
sirp an ish i  u c h u n   unga  1,5  N   k u c h   q o ‘yiladi.  M ag n it  plitaga 
q an d a y   k u ch   b ilan   yopishib  tu ra d i?   A gar  ish q alan ish   k o ef­
fitsiyenti  0,2  ga  te n g   b o i s a ,  m ag n itn i  p lita  b o  ‘ у lab  y u qoriga 
tik  siljitish  u c h u n   q a n c h a   k u ch   q o ‘yish  lozim ?
30

---