A. N. Valiyev, B. R. Haqberdiyev, N. X. Gulomova, Z. A. Boboyeva

2
(
1
) 
2
(
2
) 
ж M M
10
.
2
-rasm
287

---

stanokdagi 
К
moslamaga topshi- 
riq berilsa, sezuvchi element bilan 
ta’minlangan 
3
zolotnik (taqsim- 
lovchi) 
1
porshenni u orqali hara- 
katga keltiradi. Shunda 
2
silindmi 
kerakli rejimda ishga tushiradi.
10.4. 
E le k tr-ra d io sxem a­
lar. Elektr hisoblash mashinalari, 
avtomatik boshqarish tizimlari, 
radio va televizion apparatura- 
laming ishlash jarayonini sozlash, 
rostlash va tuzatish (ta’mirlash) 
is h la rid a sx em alard an keng 
foydalaniladi. Bunday sxemalarda 
buyumning ishlash prinsipi, uning 
tarkibiy elem entlari orasidagi 
о‘zaro bog‘lanishlar ko‘rsatiladi.
Sxemada elektr bog‘lanishlar 
bitta chiziq bilan, mexanik bog‘- 
lanishlar ikki chiziq bilan ko‘rsa- 
tiladi.
Elektr va radio sxemalar tar- 
moqdan uzilgan holda tasvirlanadi. 
Har bir elementning harfli va raqamli belgisi bo‘ladi. Masalan, generator
- 
G,
resistor - 
R,
kondensator - C, transformator - 
Tr,
issiqlik relesi - 
IRe
va hokazo. Agar sxemada bir xil elementdan bir nechta bo‘lsa, masalan, 
rezistor takrorlansa 
R l, R2, R3, 
... kabi belgilanadi.
Sxemada elementlaming belgisidan tashqari ulaming markasi ham 
yozib k o ‘rsatilishi mumkin. U ko‘pincha, vaziyat belgisi ostiga kasr
L10
shaklida yoziladi. Masalan,-------------- tartib nomeri 10 bo‘lean lampaning
6P14P
markasi 
6P14P
ekanligini bildiradi.
Sxemada harf bilan yoziladi. Elementlar j ad val ko‘rinishida beriladi. 
Sxemalar 0 ‘zDSt 2.710:2003 da tasdiqlangan shartli grafik belgilari 
asosida chiziladi (10.4-jadval).
i-v
Nomi
Soni istatmo
/
2
I
Pdrshen
Silindr
l6lotnit (o/fimm sezlmfchi. 
taqsimlmrchi)
Klapan (
6
as m
0
 qarshi 
saamgich)
1
!
f
f
Parallel Kuzatuvchi № 
KochiravM stanoK
10.3-rasm
288

---

10.4-jadval.