|
Tayanch iboralar. Zomin, Forij, milliy park, qoriqxona, tog‘ ekskursiyalari.
Savol va topshiriqlar
Nima deb o‘ylaysiz, Jizzah turistik resurslarini qanday asosiy belgilariga ko‘ra ajratish mumkin:
V.S.Bogolyubov va V.P.Orlovskayalar turistik resurslarda alohida ajralib turuvchi quyidagi asosiy belgilarni ajratishgan
O‘ylang, Ulug‘bek abservatoriyasi, Xo‘ja Doniyor payg‘ambar ziyoratgohi, Ishratxona, Qadimiy Siyob arig‘i, Afrosiyob arxeologik muzeyi va xarobalari, Xazrati Xizir masjidi, Shohi – Zinda majmuasi qayerda joylashgan?
Qo‘chqorli ota ziyoratgohi, Qo‘tirbuloq dam olish maskani, shifobaxsh bulog‘i va avliyo baliqlari, Qo‘shtepa qayerda joylashgan?
195
19-bob. O‘ZBEKISTONNING JANUBIY TURISTIK MINTAQASI
19.1. Qashqadaryo viloyati tarixi va tabiiy-geografik o‘rni
Qashqadaryo viloyati O‘zbekiston Respublikasi tarkibidagi viloyat hisoblanaib, 1924- yil 1- noyabrda tashkil etilgan. 1927- yil 17- fevraldan 1938- yil 15-yanvargacha Qashqadaryo okrugi maqomida bo‘lgan, 1938- yil 15- yanvarda Buxoro viloyatiga qo‘shib yuborildi. 1943- yil 20- yanvarda qayta tashkil etildi. 1960- yil 25-yanvarda Surxondaryo viloyatiga qo‘shildi. 1964- yil 7- fevraldan yangidan tashkil etildi. Respublikaning janubiy-g‘arbida, Qashqadaryo havzasida, Pomir-oloy tog‘ tizimining g‘arbiy chekkasida, Amudaryo va Zarafshon daryolari, Hisor va Zarafshon tizma tog‘lari orasida. Shimoli-G‘arbdan Buxoro, janubi-Sharqdan Surxondaryo, janubi-g‘arb va g‘arbdan Turkmaniston, sharqdan Tojikiston va Samarqand viloyatlari bilan chegaradosh. Maydoni 28,6 ming km2.
2017- yilning 1- aprel holatiga viloyatda doimiy aholi soni 3100,2 ming kishini tashkil qildi va yil boshidan 11358 kishiga yoki 1,3 foizga ko‘paydi.
Tarkibida 13 qishloq tumani Dehqonobod, Kasbi, Kitob,Koson, Mirishkor,Muborak,Nishon,Chiroqchi,Shahrisabz,Yakkabog‘,Qamashi,Qarshi,G‘uzo r), 12 shahar (Beshkent, Kitob, Koson, Muborak, Tolimarjon, Chiroqchi, Shahrisabz, Yakkabog‘, Yangi Nishon, Qamashi, Qarshi, G‘uzor), 4 shaharcha (Dehqonobod, Miroqi, Eski Yakkabog‘, Qashqadaryo), 147 qishloq fuqarolari yig‘ini, 1064 qishloq bor. Markazi – Qarshi shahri.
Viloyat hududi, asosan, Qashqadaryo botig‘ini o‘z ichiga olgan; shimoli- sharq va janubi-sharqdan Zarafshon hamda Hisor tizma tog‘lari bilan o‘ralgan. Tog‘lar bilan tekisliklar orasini adirlar egallagan. Tekislikning katta qismi g‘arbda Sandiqli va Qizilqum cho‘llari bilan tutashgan Qarshi cho‘lidan iborat. Iqlimi kontinental. qishi nisbatan yumshoq. Yozi uzoq (155—160 kun), issiq, quruq. Yanvarning o‘rtacha temperaturasi 0,2 dan 1,9 gacha, iyulniki 28—29,5. Eng yuqori temperatura
Eng past temperatura — 20. Yiliga tekisliklarda 290–300mm, adirlarda 520– 550mm, tog‘larda 550–650mm yog‘in tushadi. Yog‘in, asosan, bahor va qishda yog‘adi, yozda garmsel esadi. Tog‘larda turg‘un qor qoplami hosil bo‘ladi (2—6 oy).
196
Vegetatsiya davri tekisliklarda 290—300 kungacha. Asosiy daryosi — Qashqadaryo. Uning irmoqlari — Jinnidaryo, Oqsuv, Yakkabog‘daryo, Tanxozdaryo, G‘uzordaryo (Katta va Kichik O‘radaryo bilan birga). Daryolar qor, yomg‘ir va muzliklar suvidan to‘yinadi. Daryo suvidan, asosan, sug‘orishda foydalaniladi. Chimqo‘rg‘on, Qamashi, Pachkamar suv omborlari; Fayziobod, 8 Mart, Eskibog‘, Eski Anhor, Koson, Paxtaobod, Qarshi va boshqalar kanallar bor. Qarshi cho‘lini o‘zlashtirishda 6 nasos stansiya, ochiq va yopiq kollektor drenaj tarmoqlari qurilgan. Sug‘oriladigan yerlarning tuprog‘i, asosan, tipik va och bo‘z tuproqlar. Kitob — Shahrisabz soyligida ko‘proq qumoq tuproqlar mavjud. Tog‘larda balandlik mintaqalari bo‘ylab tipik bo‘z tuproqlar tarqalgan. Tabiiy florasi 1200 ga yaqin yuksak o‘simlik turidan iborat. Viloyatda 76,6 ming ga o‘rmon mavjud. O‘rmonlarning asosiy qismini archa va saksovulzorlar tashkil etadi. Tog‘ yon bag‘irlari har xil o‘t o‘simliklari bilan qoplangan, Shningdek, butazorlar ham bor. Tog‘ o‘rmonlari archa, bodom, pista, jiydazorlardan iborat. Tog‘larda na’matak, zirk, chakanda, anzur piyozi, qora zira va boshqalar o‘sadi.
Keng ko‘lamli islohotlar samarasida mamlakatimizning barcha hududlari qatori Qashqadaryo viloyati ham izchil taraqqiy etmoqda. Qashqadaryo mamlakatimizni eng yetakchi viloyatlaridan sanaladi. Yalpi hududiy mahsulotda sanoatning ulushi 38 foizni tashkil etayotgani ham shundan dalolat beradi.
19.1-jadval
Do'stlaringiz bilan baham: |
