A muxitdinov, O. K. Qosimov

XIL3.1. Tormoz mexanizmlarini loyihalash
Tormoz mexanizmini loyihalash uchun shu tormoz mexanizmini 
o‘matilishi mo‘ ljallanayotgan avtomobil turi, avtomobilning texnik 
xarakteristikasi (avtomobilning massasi, tezligi, dvigatelning maksimal 
burovchi momenti va b.), avtomobilning ekspluatatsiya sharoiti kabi 
ma’ lumotlar ma’ lum bo‘ lishi kerak. Shu ma’ lumotlar asosida loyiha
144

---

uchun texnik topshiriq ishlab chiqiladi. Texnik topshiriq tarkibidagi 
asosiy parametrlar 1-jadvalgakiritiladi.
1-jadval
I
Parametrlar
0 ‘ lchov
birligi
1 Avtomobilning to‘ la massasi
2
To‘ la massaning o‘qlarga taqsimlanishi
3 Avtomobilning geometrik oMchamlari
4 YoMning maksimal ilashish koeffitsienti
5
Tormoz kolodkalari qoplamalaridagi ruxsat etilgan 
solishtirma kuch
6
Avtomobil bir marta tormozlanishida tormoz 
mexanizmining ruxsat etilgan qizishi
Tormoz mexanizmini 
loyiha hisobida ba’zi parametrlami 
ma’ lumotlar bazasidan yoki prototip avtomobildan olishga to‘g ‘ri keladi. 
Tormoz mexanizmining loyiha hisobi uchun tanlab olinadigan asosiy 
parametrlar 2-jadvalga kiritiladi.
2-jadval
№
Parametrlar
0 ‘ lchov
birligi
1 Tormoz mexanizmlarining turi
2
Tormoz mexanizmining geometrik oMchamlari
3 Tormoz mexanizmining ishqalanish koeffitsienti
4
Tormoz mexanizmi asosiy detallarining materiallari (disk, 
baraban, kolodkalar, friksion qoplama, qaytaruvchi 
prujina)
Tormoz mexanizmining loyiha hisobi uchun zarur bo'lgan barcha 
parametrlar ma’ lum bo‘ lgach, tormoz mexanizmidagi yuklanishlar va 
ular asosida tormoz mexanizmi asosiy detallarining kuchlanishlari (3- 
jadval) aniqlanadi hamda ruxsat etilgan kuchlanishlar bilan solishtiriladi.
- 
agar aniqlangan kuchlanishlar me’yorda boMsa, tormoz mexa­
nizmining printsipial sxemasi masshtabda chiziladi va xuiosa qiiinadi.
145

---

- 
agar aniqlangan kuchlanishlar me’yordan yuqori bo‘ lsa, ularning 
miqdoriga moslab detallaming o‘ Ichamlari va materiallari qayta 
tanlanadi, tormoz mexanizmining printsipial sxemasi masshtabda 
chiziladi va xulosa qilinadi.
3-jadval
№
Parametrlar
0 ‘ lchov
birligi
1
Tormoz mexanizmi hosil qilishi kerak bo'lgan tormoz 
momenti
2
Tormoz kolodkalariga ta’ sir etuvchi yuritma kuch
3 Tormoz kolodkalari qoplamalaridagi solishtirma kuch
4
Tormoz mexanizmining solishtirma ishqalanish ishi
5
Avtomobil bir marta tormozlanishda tormoz mexanizmi 
asosiy detallarining qizishi
6 Tormoz mexanizmidagi yuklanishlar
7
Tormoz mexanizmi asosiy detallarining kuchlanishi (disk, 
baraban, kolodkalar, friksion qoplama, qaytamvchi 
prujina)
XII.3.1.1.