A muxitdinov, O. K. Qosimov

Nazorat savollari
1. Loyihalashning tayanch asoslari.
2. Ekspluatatsiya sharoitining avtomobil konstruksiyasiga ta’siri
3. Transport sharoiti qaysi ko‘rsatkichlarga bog‘liq?
4. Yo‘l sharoiti qaysi ko‘rsatkichlarga bog‘liq?
5. Ob-havo sharoiti qaysi ko‘rsatkichlarga bog‘liq?
6. Avtomobil konstruksiyasiga qo‘yiladigan asosiy talablar.
10

---

II. AVTOMOBILNI LOYIHALASH BOSQICHLARI
Yangi avtomobilni yoki uning modellarini ishlab chiqish va uni 
ishlab chiqarish bo‘yicha ko‘rsatmalar GOST 15.001-88 da belgilab 
qo'yilgan. Shunga asosan avtomobillami loyihalash jarayoni quyidagi 
bosqichlarga ajratilgan:
- loyihalashga texnik topshiriq tuzish;
- eskiz (xomaki) loyihalash;
- texnik loyihalash.
Loyihalashga texnik topshiriq tuzish bosqichi bir etapdan iborat. 
Eskiz loyihalash bosqichi quyidagi etaplardan tuzilgan:
• eskiz kompanovka ishlab chiqish;
• avtomobilning tashqi va ichki maketini yaratish.
Texnik topshiriq tuzish va eskiz loyihalash taxminan bir vaqtda 
bajariladi, chunki avtomobilning umumiy chizmasi texnik topshiriqning 
bir bo‘lagi hisoblanadi, shuning uchun texnik topshiriq tasdiqlanayotgan 
vaqtda avtomobilning kompanovka sxemasi, tashqi va ichki maketlari 
ancha tayyor bo‘lishi kerak .
Texnik loyihalash bosqichi quyidagi etaplardan tuzilgan:
• avtomobilning umumiy kompanovkasini aniqlashtirish va 
tugallash;
• shassini maketlash;
• agregatlar konstmksiyalarini ishlab chiqish.
II.l. Texnik topshiriq
Texnik topshiriq eskiz va texnik loyihalash bosqichlarida aniqlash- 
tiriladi. Texnik topshiriq avtomobilni ishlab chiqaruvchi va unga ehtiyot 
qismlar yetkazib beruvchi tashkilotlami qurish va rekonstruksiya qilish, 
ishlab chiqarish texnologyalarini takomillashtirish, tadqiqotlar olib 
borish bo‘yicha umumiy yo‘nalishni belgilab beradi.
Texnik topshiriqning mazmunini va uni bajarilishini GOST
15.001-88ga asosan buyurtmachi va ishlab chiqamvchi nazorat 
qiladi.Texnik topshiriq quyidagi bo‘limlardan tuzilgan :
I-bo‘lim. Avtomobilni ishlab chiqarishdan maqsad va uni ishlatish 
sohasi. Bu yerda quyidagilar ko‘rsatiladi:
- avtomobilning nomi va turi;
- vazifasi;
- ekspluatatsiya sharoiti;
11

---

- eksportga chiqarish imkoniyati;
- modifikatsiyalar nomi;
- loyihalanayotgan avtomobil sababli almashtirilayotgan 
avtomobilning nomi va belgisi;
- avtomobil ishlab chiqish uchun zarur bo‘lgan hujjatlar ro‘yxati.
II-bo‘lim. Texnik talablar. Bu yerda amalda bo‘lgan standart va
boshqa me’yoriy hujjatlami hisobga olib avtomobilning sifatini 
ekspluatatsion xususiyatlarini aniqlaydigan talablar ko‘rsatiladi.