A muxitdinov, O. K. Qosimov

124

---

х —
^ p 1* 
U
pm
 
'Чт
0,2-d3
bu yerda: 
d -
soshka valining diametri.
XI.5.2. Chervyakli rul mexanizmlarini loyihalash
Chervyakli rul mexanizmlari yengil avomobillarda, hamda kichik yuk 
avtomobillari va mikro avtobuslarda ishlatiladi. Asosan chervyak-rolik 
tipidagi rul mexanizmlari tarqalgan.
г =300-350M 7a
3-rasm.
Chervyak-rolikli rul mexanizmi konstruksiyasi
11.3-rasm. Chervyak-rolikli rul mexanizmi konstruksiyasi.
Chervyak-rolikli rul mexanizmlarida rul juftligining ishchi bur- 
chagini oshirish maqsadida chervyak globoid shaklida ishlab chiqariladi. 
Chervyak tayanch sharikli yoki konussimon rolikli podshipniklarga 
o‘rnatiladi. Rolik ikki qabariqli (yengil avtomobillarda) yoki uch qaba- 
riqli (yuk avtomobillarida) bo‘lib, sharikli yoki ignali podshipniklarga 
o‘matiladi. Chervyak-rolik rul mexanizmining FIK: 
tj
0,85, 
/? tPM*0,70
125

---

1~) C h e r w a k -r o lik rul m e x a n iz m in in g u zatish lar so n i q u v id a g ic h a
aniqlanadi:
bu yerda: Z, - chervyak g‘ildiragining tishlar soni (bu yerda rolik 
chervyak g‘ildiragining bo‘lagi deb qabul qilinadi)
n -
chervyakdagi kirishlar soni (chervyak asosan bir kirishli) 
Radiuslar 
rt 
va 
r2 
larning xar xilligi hisobiga chervyak bilan rolik 
orasidagi tirqish o ‘zgaruvchan boMadi, ya’ni neytral holatda tirqish 
kichkina, chetki holatlarda tirqish katta bo‘lib, rul mexanizmini sozlash 
imkoniyati yaratiladi.
2) 
Boshqariluvchi g‘ildiraklaming burilishga qarshilik momentini 
aniqlash.
bu yerda: 
% -
boshqariluvchi g‘ildiraklarni joyida burgandagi ilashish 
koeffits ienti 
( Ф
0
= 0,9—1,0)
Gk
- boshqariluvchi g ‘ildiraklarga tushayotgan og‘irlik kuchi, N 
pm —
shinadagi bosim, MPa
3) 
Boshqariluvchi g‘ildiraklar iovida burilganda rul chambaragidagi 
kuchni aniqlash.
bu yerda: 
Mc -
boshqariluvchi g‘ildiraklaming burilishga qarshilik 
momenti;
Agar yengil avtomobillar uchun 
PpM
= 400
H ,
yuk avtomobillari 
uchun 
PpM = 7ООН
dan oshib ketsa, u holda rul bosh^armasining 
uzatishlar sonini oshirish yoki kuchaytirgich o ‘rnatilishi kerak.
4) Rul valining buralishdagi kuchlanishini aniqlash.
Ua
- RB ning burchak uzatishlar soni; 
Rp 
4
-
rul chambaragining radiusi; 
rjn -
RB ning FIK.
126

---

Rul vali asosan quvur shaklida tayyorlangan va quyidagi 
momentni uzatadi.
М р ч = Ррм:Крм.
Rul valning buralishdagi kuchlanishi: