A mamadaliyev, Z. Jamolova fizika o‘qitish uslubi asoslari

9-rasm

chizishni ko‘rsatib o'tadi (9-
likdagi sterjenning ( kesmasi oxiridan unga o'tkazilgan tik chiziqdan a masofadagi A nuq- tadagi elektr maydon kuchlan- ganligini aniqlang.

Talabalar bu masalani mus- taqil ishlaydilar. O‘qituvchi faqat A nuqta ( + /₂ kesmaning oxir- lariga asimmetrik (nosimmetrik— nomutanosib) joylashganini va kuchlanganlik vektorini qanday rasm).

3. 
   
   10-rasm
   Muammoli o‘qitishning 3-usuliga
   masala
   

Uzunligi bo'ylab tekis taqsimlangan yarim halqa markazidagi nuqtadagi may- don kuchlanganligini toping (yarim halqa radiusi R) (10-rasm).

Bu yerda muammoli vaziyat shundan iboratki, zaryad- langan obyekt chiziqli emas va shuning uchun natijaviy may- don kuchlanganligining yo'nalishi avvaldan ma’lum emas.

4. 
   Muammoli o ‘qitishning 4-usuliga masala
   (qidiruv faoliyati)
   

Cheksiz uzun tasma sirt zichligi o bo'lgan zaryad bilan zaryadlangan. Tasmaning eni l bo‘lib, uning ustidagi ixti- yoriy nuqtadagi maydon kuchlanganligini toping.

Bu yerda muammoli vaziyat zaryadlangan obyekt chiziq bo‘lmay, u sirtdan iboratdir. Uni yechish chuqur bilimni talab etadi. Bundan tashqari murakkab matematik amallarni (karrali integral) bajarishga to‘g‘ri keladi.

Muammoli o‘qitishning kamchiligi shundaki, muammo- ni yechishga hamma talabalar qatnashmaydi. Muammo ba’zilarga oson tuyulsa, ba’zilarga qiyin bo‘ladi. Masala boricha turli uslublardan foydalaniladi. Albatta iloji boricha muam- moli o‘qitishdan foydalanish maqsadga muvofiqdir.

Masala yechishga oid amaliy mashg‘ulotlaming rejasi unga ajratilgan vaqtga asosan tuziladi. Masala yechish to‘la ma’ruza kursining asosiy mavzulariga oid rejalashtiriladi. Uni albatta ma'ruzachi o'qituvchi bilan kelishgan holda tuziladi. Bir yoki ikkita nazorat yozma ishi ham rejalashtiriladi.

Rejada qisqacha nazariy material, auditoriyada yechiladi- gan va vazifa qilib beriladigan masalalar ko‘rsatilishi lozim. Talabalar ishini nazorat qilib borish uchun shaxsiy jurnal tutish yaxshidir. Birinchi mashg‘ulotda mashg‘ulotlar rejasi bilan talabalar tanishtiriladi va qaysi mavzulardan keyin nazorat yozma ishi olish aytib o‘tiladi. Har bir qoldirilgan dars ishlab chiqilishi uqtiriladi.

O‘qituvchi masala yechish darsiga tayyorlanishda avval nazariy materialni ko‘rib chiqadi. Doskada yechiladigan, mustaqil ishlashga beriiadigan va ahamiyat beriladigan hamda fanlararo bog'lanishga oid masalalarni belgilab oladi. Masa- lalar ma’ruzada ko‘rib. chiqilgan materiallarga asosan yechiladigan bo‘lishi lozim.

Kurs oxirida amaliy ishlar bo‘yicha sinov o'tkaziladi. Sinov olingan nazorat yozma ishlarga asosan qo'yiladi. Yozma ishlarga o‘rtacha qiyinlikdagi masalalar tanlanadi. Yozma ishlarni baholashda hamma masalani ( 3 ta masala berilsa) yechganga «5», ikkitasini yechganga — «4» yoki «3», bit- tasini yechganga — «3» yoki «2» baho qo‘yish mumkin (mehnatiga qarab).

4.