A. M. Eshmuradov, D. T. Normatova abonent kirish tarmoqlari

Texnologik  jihatlar.  Keyingi  yillarda  abonent  kirish 
tarmoqlarida  qo‘llaniladigan  texnologiyalar  sezilarli  darajada 
o‘zgarayotganligi shubhasiz namoyon bo‘lmoqda. Abonent kirish 
tarmoqlarini modernizatsiyalashning texnologik jihatlarini ikkita 
nuqtayi  nazardan    qarash  maqsadga  muvofiqdir.  Birinchidan, 
«kanallar  kommutatsiyasi»  usuliga  yoki  umuman  olganda, 
axborotni  taqsimlash  invariant  usullariga  yo‘naltirilgan  yangi 
texnologiyalarni  tahlil  qilish  kerak.  Ikkinchidan,  qo‘llanilishini 
NGN konsepsiyasi aniqlaydigan texnologiyalarga e’tibor qaratish 
zarurdir.

---

16
1.8-rasmda  abonent  kirish  tarmoqlarida  qo‘llaniladigan 
texnologiyalarning klassifikatsiyasi keltirilgan.
Elektr  aloqaning  uchta  elementi  –  kommutatsiya,  signallarni 
uzatish va tarqalish muhiti uskunalari ko‘rilgan. Rasmning chap 
qismida XX asr oxirlarida asosiy bo‘lgan,  rasmning o‘ng qismida 
XXI asr boshlarida qo‘llanayotgan texnologiyalar keltirilgan. 
Kommutatsiya  tizimlari  uchun  asosiy  texnologik  o‘zgarishlar 
axborotlarni  taqsimlash  paketlar  usullariga  tegishlidir.  Avval lari 
paketlar  kommutatsiyasi  deyilganda  XEAIning  X.25  tavsiya-
larida  aniqlangan  axborotlarni  almashinish  tushunilar  edi. 
Hozirda «paketlar kommutatsiyasi» termini  IP va ATM texnolo-
giyalarida,  shuningdek,  kadrlarni  retranslatsiyalash  uchun  – 
Frame Relay (FR) texnologiyalarida ishlatiladi.
Raqamli  uzatish  tizimlariga  qo‘shimcha  sifatida,  AKTni 
rivojlantirish  uchun  zarur  bo‘lgan  yangi  uskunalarni  alohida 
ko‘rsatish lozim.
Kanallar 
kommutatsiyasi
Kanallar 
kommutatsiyasi
Yarim doimiy 
ulanish
Yarim doimiy 
ulanish
Paketlar 
kommutatsiyasi
Paketlar 
kommutatsiyasi 
(IP, ATM, FR...)
Analog 
tizimlar
Raqamli 
tizimlar
Raqamli tizimlar 
Ethernet  xDSL
Ikki simli 
liniyalar 
Radiokanallar
Ikki simli 
liniyalar 
Radiokanallar 
WLL, FTTx, HFC, 
HPNA, PON, 
CCC, PLC...
Kommutatsiya 
tizimlari
Uzatish 
uskunalari
Signallar tarqalish 
muhiti
1.8-rasm. Abonent kirish tarmoqlarida qo‘llaniladigan