A k s iy a d o r L ik k o m paniyasi bosh t a h r ir iy a t I t o s h k e n t

8
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

to rtin ch o q lig i  harn,  ch iro y li  c h e h ra si  h am   k o ‘p in c h a  
A lim ard o n n in g   jig  iga  tegardi.
—  K ech  q o ld im -a ?   T o ‘g‘rim i?  —  d ed i  A nvar  u zr 
s o 'ra g a n   o h an g d a .
K eyin  b eg u n o h   k o ‘zlarin i  A Jim ard o n d a n   u zm ay   y an a 
o ‘sh a  past,  o ‘y c h a n   o h a n g d a   gapirdi:
—  Ishga  b o rd im .  H e c h   ilojini  q ilo lm ad im .  B irinchi 
kun...
A lim ard o n   u n in g    ziga  em as,  sh iftn in g   b ir  chek k asi- 
ga  q arab   so ‘radi:
—  0 ‘sh a  telestu d iy ag am i?
A nvar  d o ‘s tin ir g   gap  b o sh lag an id a n   q u v o n ib   ketdi.
—  H a. 
BilaScinmi,  m u zik a  redaksiyasiga!  —  U
sev in ch d a n   ch e h rasi  yorishib,  o ‘rn id an   tu rd i.  —  Sen 
sog‘ayishing  bilan   studiyaga  b o rasan.  H o z ir  u  y erdag ilar 
yosh  artistlarga ju d a   m u h to j  ekan.  —  U   d o ‘stiga  sin ch ik - 
lab  q arab   q o ‘ydi.
A lim ard o n   m iyig‘ida  k u ld i-y u ,  in d am ad i.  K o ‘nglida 
g ‘ijin ish m i, 
a d o v a tm i, 
a lla q a n d a y   x ira  b ir  tu y g ‘u
uyg‘o n d i.  0 ‘z id an   o ld in   A n v arn in g   ish  boshlag an i, 
q u v o n ch   b ila n   g apirishi  un g a  yo q m ad i.
U n in g   o ‘zini  ham   sh ah a rd ag i  m u zik a  m aktabiga 
o ‘q ituvchi  qilib  tay in lash g an ,  a m m o   hali  ish  b o sh lam a- 
gan  edi.
A nvar  d o ‘stin i  ran jitib   q o ‘y g an in i  pay q ad i  shekilli, 
in d am asd a n   borib  q o g ‘o z  x altan i  och d i.
—  U z u m   y eysanm i?  —  dedi  tu rg an   yerid a  burilib
qarab.  A lim a rd o n n in g   jav o b in i  h am  
k u tm a y   hovliga
chiqib  ketdi.  Z u m   o ‘tm a y   t o ‘rtb u rc h a k   p a tn isd a   ikki 
b o sh   u z u m   k o ‘ta rib  
k ird i. 
Y a n a  
k a ra v o t  o ld id a
c h o ‘kkaladi.  —  O l,  ju d a   sh irin   ekan ...
A lim ard o n   k o ‘z  qiri  bilan  q arab   q y d i.  S ap-sariq 
h u say n ilar  to v lan ib   tu ra r,  sh u d rin g d ay   suv  to m c h ila ri 
tarang,  tekis  u zum   d o n a la ri  ustid a  jilo la n a r  edi.
A nvar  ikki  d o n a   u z u m n i  uzib  oldi.
—  O g‘zin g n i  och!
A lim ard o n   u zu rn n i  karsillatib  y er  ek a n ,  b eixtiy or  jil- 
m aydi.
—  S h ah ard a  n irn a  gaplar?
—  T in ch lik ...  —  A nvar  qizlarnikiga  o ‘xshagan  tim q o - 
ra  k zlarin i  suzib  q o ‘ydi.
A lim ard o n   u n in g   qiziq  bir y angilik  aytishga  o g ‘iz ju ft- 
lab  tu rg a n in i  sezdi.
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

—  G apiraver!  —  dedi  jilm ayib.
A n v ar  yalt  etib  unga  qaradi.
—  M u q a d d a m   shu  yerga  —  B o ‘s to n   guzaridagi 
d o ‘xtirx o n ag a  h am sh ira  b lib  kelibdi...
“ H a ,  sh u n in g   u c h u n   o g ‘zi  q u lo g ‘ida  e k a n -d a !” 
A lim ard o n n in g   k o ‘nglida  y an a  o ‘sh a  ch a lk a sh   tu y g ‘u 
u yg‘o n d i  A nvar  bu  qizni  yaxshi  k o ‘rishini  k o ‘p  g ap ira r 
edi.  “ Bu  yog‘i  h a m   besh  b o ‘libdi...  Q iziq,  b ir  xil 
o d a m la r n in g   ishi  o ‘z - o ‘z id a n   y u rish ib  
k e ta v e ra d i. 
M e n ik i-c h i? ”  A lim ard o n   ich id a  x o ‘rsinib  q o ‘ydi.
—  Yaxshi!  —  dedi  x u sh c h a q c h a q   g apirishg a  u rin ib .  — 
B izni  k elin n in g   o ‘zi  d a v o la r  e k a n -d a ?
—  A ytdim   u nga...  —  A nvar  b ir  shingil  u z u m n i  u nga 
tu tq azd i.  —  B ug u n d an   bosh lab   h a r  kuni  kelib  turad i.  — 
U   t o ‘satd an   esiga  tu sh g a n d e k   so ‘radi...  —  M astava  qilib 
b eraym i...  A ftingni  b u rish tirm a ,  yaxshilab  p ish iram an ...
S aldan  keyin  A n v a m in g   o sh x o n a d a   gursillab  o ‘tin  
y o rg a n i 
e sh itild i. 
Z u m  
o ‘tm a y  
d e r a z a  
o rq a s id a  
A n v am in g   o ‘zi  k o ‘rin d i  U   m a y k a c h a n   b o ‘Iib  olgan  edi.
—  H a m m a y o q   x azon  b o ‘lib  ketibdi,  su p u rib   ta sh - 
lay,  —  dedi  u  d e ra z a d a n   b o sh in i  suqih.  —  K eyin  m o lx o - 
n a  eshigi  tagida  yotgan  sopi  u zu n   su purg ini  o ld i-d a , 
xuddi  c h a lg ‘ida  o ‘t  o ‘rayo tg an d ay   q u lo ch k ash la b   su p u ra 
ketdi.
Y irik-yirik  y o n g ‘o q   x az o n la ri  qizg‘ish  o ‘rik  y a p ro q - 
lariga  q o ‘shi!ib,  supurgiga  erg ash g an ch a  havoda  ojizgina 
p irp irab   u ch ib ,  a n c h a   nariga  b o rib   tu sh a r,  hovlinin g 
o p p o q   sathi  y o la k d a y   o ch ilib   q o la r  edi.  A nvar  sup urgin i 
g ‘ayrat  bilan  q a ttiq -q a ttiq   silkitar,  a m m o   zu m    tm a y  
supu rilgan   yerga  y an a  x az o n la r  kelib  q o ‘n ar,  x u n o b i 
o sh ib   tag ‘in  orqaga  q a y ta r  edi.
A lim ard o n   y a p ro q la m in g   p irp irab   u ch ish in i  to m o sh a 
q ila-q ila  p in ak k a  k etdi...
*  *  *
O sh x o n a  ichi  tu tu n g a   t o ‘Iib  ketg an  edi.  0 ‘tin   o ‘c h a - 
kishgan day  y o n m as,  h ad eb   tu ta r  edi  A nvar  c h o ‘nqayib 
o lg an ch a  b o r  kuch i  bilan  puflayverib  to m o q la ri  achishib 
k e td i.  B  g ‘ilib  y o ‘tala  b o sh la d i.  E n d i  to q a ti  to q  
b o ‘lgan ida  o ‘tin   lov  etib   yonib  ketdi.
A nvar  tu tu n d a n   b o ‘g ‘ilib  tash q arig a  o tildi.  K o ‘zlarin i 
u zo q   ishqaladi.  Q o ‘Iini  tu sh ird i-y u ,  k o ‘c h a   eshik  o ld id a
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

o ‘ziga  q arah   tu rg an   M u q a d d a m n i  k o ‘rib  xijo latd an  
y uzlari  loviliab  ketdi.  M u q ad d a m   qizil  k o ‘ylak  kiyib 
olg an ,  q o ‘lidagi  y altiro q   sterilizato rn i  silk itg an ch a  hadeb 
kulardi.
A nvar jilm a y g a n c h a   yugurib  u n in g   oldiga  bord i.
~   K elding izm i?  Q a n d o q   to pdingiz?
—  H a m m a y o g ‘ ingiz  qo rak u y a  b lib  ketibdi-ku!  — 
M u q a d d a m   erk a  tab assu m   b ilan   u ng a  q arab   q o ‘ydi.  — 
Q a n d o q   k ira m a n ,  d eb   c h o ‘ch ib   tu rg an   ed im .  Y axshiyam  
o ‘zingiz  b o r  ekansiz!
...  M u q a d d a m   A nvarga  b o sh d an   oyo q  q arab  ch iq di. 
S hu  to p d a  u n in g   c h a n g   aralash   is  tek k an   q o sh -k ip rik lari, 
m ay k ac h an   b o ‘lib  olib,  x ijolatdan   q izarib   turish i  ham  
kulgili,  h a m   zavqli  edi.  U  A n v am i  h ec h   q a c h o n   hozirg i- 
day  so d d a,  a m m o   k o ‘ngi(ga  y aq in ,  dilkash  bir  h o latd a 
k o ‘rm ag an   edi.
—  O sh p az lik n i  h a m   bilasizm i?  —  ded i  u  A n v am in g  
qorayib  qo lg an   p esh an asig a  qarab.
A nvar  sod d ag in a  jilm ay ib   q o ‘y d i-y u ,  A lim ard o n   y o t- 
gan  uyga  im o  qildi
—  K iraylik.
K e tm a -k e t  uyga  kirishdi.  D ev o r  oldidagi  k aravot 
y oniga  A n v ar  b irin c h i  b o ‘lib  bo rd i.  K o ‘rp an i  k  tarib  
q a ra d i-y u ,  M u q ad d a m g a  o ‘girilib  shivirladi:
—  U xlab  q o lib d i-k u ...
M u q a d d a m   oyoq  u ch id a  yurib   kelib,  b e m o rn in g   u sti- 
ga  egildi.
R angi  b iro z  sin iq q an ,  a m m o   k o ‘rkam   ch e h rasid a 
q a t’iyat  balqib  tu rg an   yigit  k o ‘zlarin i  c h irt  yum ib  uxlab 
yotardi.  M u q a d d a n i  b ir  q arash d ay o q   u n in g   ch im irilg an  
q o sh larid a,  m ah k arn   y u m ilg an   y u p q a  lablarid a,  kulgichi 
c h u q u r  b otib  kirg an   iyagida  m ag ‘ru r  b ir  ifoda  borligini 
payqadi.  N e g a d ir  q ip -q iz a rib   ketdi.  0 ‘zining  h o latid an  
o ‘zi  iy m an ib ,  g u n o h   qilib  q o ‘ygan  o d a m d e k   A nvarga 
q aradi.  A n v am in g   tikilib  tu rg an in i  k o ‘rib  b a tta r  qizardi.
—  U y g ‘o tasizm i?  —  dedi  sekingina.
A n v ar  y a la n g ‘o c h   y elkalarini  qisdi.
—  0 ‘zingiz  bilasiz...
M u q a d d a m   b ir  lahza  o ‘ylanib  qoldi.
—  M ayli,  —  d ed i  pich irlab .  —  B ezovta  qilm ay  q o ‘ya 
qolaylik.  S te riliz ato rn i  tash lab   k etam a n .  E rtaga  ertalab  
kela  q o lam an .
n   * T * * ~
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

A nvar  bu  safar  h am   yelkasini  qisdi.
—  M ayli...
M u q a d d a m   eshik  oldiga  b o rg a n id a  yana  b ir  m arta 
o ‘girilib  q a ra d i.  T o k c h a la rd a g i  c h o y n a k -p iy o la la rg a , 
s h k a f 
u stid ag i 
g a n c h  
m u s h u k c h a g a , 
ta x m o n d a g i 
k o ‘rp a ch alarg a  b ir-b ir  n a z a r  ta sh la d i-y u ,  tag ‘in  k arav o t- 
ga  tik ilib  qoldi.  B em o r  h a m o n   q o sh in i  c h im irg a n c h a  
q im ir  etm a y   y o tar,  c h e h ra s id a   o ‘sha  q a t'iy a t  b o r  edi.
—  B ronxit  ek a n m i?  —  dedi  A nvarga  qarab .  A nv ar  b ir 
q lini  b alan d   k o ‘tarib   eshik  kesakisidan  u sh lag an c h a 
goh  A lim ard o n g a,  goh  M u q a d d a m g a   q arab   tu ra r  edi.
—  B olaligidan  sh u n a q a ,  —  ded i  A n v ar  a c h in ish   t o ‘la 
past  o h an g d a .  —  Sal  sh am o llasa  o ‘pkasi  qisadi.  Qaysi 
kuni  a n h o rd a   c h o ‘m ilib,  ta g ‘in  sh am o llab   qolibdi.  0 ‘ja r- 
da,  o ‘ja r.  K asalxonaga  b o rm ad i.  —  U   bir  nafas  jim  
q o ld i-d a ,  y an a  A lim ard o n   to m o n g a   q arad i.  —  H ali  b il- 
m aysiz...  J u d a   ajoyib  yigit.  S h u n a q a   ovozi  b o rk i,  sh u - 
naqa  yaxshi  ash u la  aytadiki...
—  E sh itd im ...  D o k to r  aytgan  edi.  —  M u q a d d a m  
A nvarga  q arab  jilm ay d i.  —  K etaveraym i?
A nv ar u n in g   k o ‘zla rid a n   o ‘ziga  q a d rd o n   b o ‘lib  q olgan  
iliq  m e h m i  sezd i-y u   q u v o n ib   ketdi.
—  O vqat  pishsin...  K u zatib   q o ‘y am an .
*  *  *
U la r  a n h o r  yoqasidagi  yoIg‘izoyoq  yoMdan  iz m a -iz  
borishardi.  M u q a d d a m   o ld in d a   ketar,  A n v ar  u ch   q a d a m - 
c h a   o rq a d a   u n d a n   k o ‘z  u z m a y   b o rard i.  YoM  kim sasiz 
boMgani  u c h u n   M u q a d d a m   tuflisini  y ec h ib ,  b a rm o q la ri- 
ga  ilib  olgan,  yalang  o y o q lari  o stid a n   k o ‘ta rilg a n   c h a n g  
yoM  c h e k k a sid a g i  sar a y a  b o s h la g a n   o ‘t!ar  u stig a 
c h  k a r,  etag in in g   sh a m o lid a n   silkingan  g ‘u m a y la r  o h ista 
bosh  silkib  qo lard i.  U   c h o r-a tro fn i  to m o sh a   qilib  b o rar, 
A nvar  u n in g   c h e h ra sin i  k o ‘rm asa  h am   q u v o n c h d a n   jil- 
m a y a y o tg a n in i,  h ay ajo n la n ay o tg an in i  sezib  tu ra rd i.
Q ishloq  u stid a  kuzn in g   atlas  lihosi  lovillab  y o n ad i, 
u fqqa  tu ta sh ib   ketgan  p o lizlar,  to k z o rla r  g o h   qizgMsh, 
goh  q a h ra b o   ran g d a  tovlanadi.  O lisda,  o sm o n n in g   yer 
bilan  tu tash g an   jo y id a   olovli  bir  h o v u r  ich id a  q uy osh  
b otib  borardi.  Q a y e rd a d ir  b u z o q la r  m a ’raydi,  g u za r 
to m o n d a n   m ak tab   b o lalarin in g   q iy -c h u v   tovush lari  esh i- 
tiladi
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

S o ‘q m o q   b ird a n   o ‘ngga  b u rild i-y u ,  p astg a,  a n h o r 
ustiga  sh o ‘n g ‘ib  ketdi.  M u q a d d a m   to ‘x tab   qoldi.  “ E n d i 
q ay o q q a  b o ra m iz ? ”  —  d eg an d ay   A nvarga  qayrilib  q ara- 
di.
—  Y a k k a c h o ‘p d a n    ta m iz ...  —  A n v ar  M u q ad d a m n i 
c h e tla b   o ‘td i-d a ,  tik  s  q m o q d a n   pastga  yugurib  tushib, 
qirg‘oqdagi  toJning  q a d ir-b u d u r,  y o ‘g ‘on  gavdasini  q o ‘li 
bilan  ushlab  qoldi.  A n h o r  so h ilid a  erk ak lab   ketgan  
b a la n d -b a la n d   y alp izlar  yash n ab   y o tar,  q irg ‘oqdagi  ikki 
tu p   az im   tol  atro fg a  o q sh o m   soyasini  tash lag an   edi. 
A nvar  bu rilib  q a ra d i-y u ,  te ra k   b o ‘yi  b alan d lik d a  o ‘ziga 
q arab  jilm ay ib  tu rg an   M u q a d d a m n i  k o ‘rdi.  Y u q o rid a  hali 
quyosh  n u ri  so ‘n m ag an i  u c h u n   M u q a d d a m n in g   qizil 
k ylagi  ofto b d a  y araq lar,  g yo   u n in g   o ‘zi  ham   alanga 
o  u sh id a  y o n ay o tg an d e k   edi.
U   qoM larini  h a v o d a   keng  y o z d i-d a ,  b o la la rc h a  
s h o d o n   o h a n g d a   qichqirdi:
—  U sh lan g ,  A nvar  aka!
A n v ar  h u sh in i  yig ‘ib  o lg u n c h a   u  c h o p q illab   tu sh a 
b osh lad i.  A n v a rn in g   yuragi  g upillab  urib  k etd i.  U 
M u q a d d a m n in g   h o z ir h ag ‘riga  kelib  u rilish in i  bilib  tu rar, 
a m m o   q u c h o q la b   o lishini  h am ,  qoMidan  tu tib   qolishin i 
h am   b ilo lm a y   ik k ila n a rd i.  A n v a r  h u s h in i  t o ‘p lab  
boM guncha  M u q a d d a m   sh id d a t  b ilan   yetib  keldi.  A nvar 
b ird an   o ‘zini  ch e tg a  o ld i-d a ,  u n in g   bilag id an   m ah k am  
tu tib   q o ld i. 
M u q a d d a m   k esk in   b u rilg a n c h a   u n in g  
k o 'ksiga  urildi.  U   n eg a d ir  k o ‘zlarini  y u m g a n c h a   had eb 
kular,  A nvar  esa  h ay a jo n d a n   nafasi  tiq ilib ,  n im a   qilishi- 
ni  bilm ay  qolgan  edi.  M u q a d d a m   u n g a  h ec h   q a c h o n  
sh u n c h a lik   y aqin  tu rm a g a n ,  u n in g   sochlari  h ech   q a c h o n  
A nvarning  yuziga  teg m ag a n   edi.  A n v ar  h ay a jo n d a n  
b o ‘ ilib  q o lg an ,  o ‘zi  h a m   m a ’no sin i  tu sh u n ib   y etm ag a n  
a lla n im a d a n   u yalar  edi.
M u q ad d a m   qoMini  to rtib   o ld i-d a ,  q o sh larin i  ch im irib  
jilm aydi.
—  Y o m o n siz-a.  .
A nvar  y an a  n e g a d ir  o ‘zid an   o 'z i  uyalib,  k zlarini 
olib  q o ch d i.
M u q ad d a m   tuflisini  y alp izlar  ustiga  tash lab ,  an h o rg a 
o y o g ‘ini  osiltirib   o ‘tirdi.  A nvar  tik k a  tu rav e rish in i  h am , 
u n in g   yoniga   tirish in i  h am   b ilm asdi. 
M u q ad d a m  
yelkasi  o sh a   b u rilib   q arad i.  X uddi  unin g   k o ‘nglidagini 
bilib  tu rg an d a y   s radi: