A. K. Qayimov, E. T. Berdiyev dendrologiy a

QORAQATDOSHLAR (SAXIFRAGACEAE) OILASI
Bu oilaga buta o ‘simliklar kiradi. Ulaming bargi navbat bilan yoki 
doira shaklida joylashadi. Gullari ikki jinsli, to‘g ‘ri, besh a’zoli, quyi 
tugunchali. Ayrim turlarining mevasi sershira rezavor meva, boshqa 
turlariniki esa k o ‘sak meva tipida bo‘ladi. Oiladagi ayrim turlari rezavor 
mevali o ‘simlik sifatida ekiladi. Chiroyli gulli turlari esa joylami 
ko‘kalamzorlashtirish, jumladan, yashil to ‘siqlar yaratish uchun ekiladi. 
Ba’zi turlari o ‘rmonshunoslikda ahamiyatga ega.
QORAQAT (RIBES) TURKUMI
Bu turkumga butalar kiradi. Ulaming bargi navbat bilan joylashadi, 
plastinkasi 3-5 b o ‘lakli. Gullari ikki jinsli bo‘lib, uzun bandli 
shingilchada to ‘plangan. Mevasi ko‘p urug‘li, ho‘l rezavor meva, uchki 
qismida qurib qolgan gulqo‘rg‘oni saqlanadi. Qoraqat urug‘idan yaxshi 
ko‘payadi, qalamchadan va parxish y o ‘li bilan ham ko‘paytiriladi. 
Turkumning madaniy shakllari nihoyatda ko‘p bo‘lib, ular mevasi uchun

---

ko‘p ekiladi. Y ow oyi holda o ‘sadiganlari orasida shunday shakllari 
borki, ulaming mevasini iste’mol qilish mumkin, shuning uchun ularni 
ham madaniy turlar qatoriga kiritish va ekish zarur. Ayrim turlari 
manzarali o ‘simlik sifatida ekiladi.
Bu turkumda 100 dan ortiq tur bo‘lib, ayrim turlari haqida qisqa 
m a’lumot beramiz.
Yanchevskiy qoraqati (Ribes Jancevskii Pojark.) 
Kichik butacha. 
Novdalari sariq-tilla rangda, qisman tukli yoki tuksiz. Barglari yirik, 
yaltiroq bo‘lib, bo‘yi eniga teng. Eng yirik barglarining bo‘yi 14 sm ga 
yetadi. Ular 3-5 bo‘lakli bo‘lib, uchi o ‘tkir, cheti o'tkir tishchali. G ullari 
yirik, 1,0-1,2 mm, oq-pushti, yig‘ilib shingilcha hosil qiladi. R ezavor 
mevasi 1,0-1,5 sm ga yaqin, qora rangda.
Bu butacha tog‘ daryolari vodiysida o ‘sadi, dengiz sathidan 2590- 
2800 m gacha balandliklarda uchraydi. Qoraqat Qirg‘iziston va 
Tojikistondagi tog‘li hududlarda tarqalgan.