A. K. Igamberdiev S. Aliqulov traktorlar va qishloq xo’jaligi mashinalaridan foydalanish, texnik servis

 
Nazorat savollari: 
1.
Mashinalar nima maqsadda chiniqtiriladi? 
2.
Texnikalarning texnik holatiga qanday omillar ta‘sir ko‘rsatadi? 
3.
Texnik xizmati ko‗rsatish
 
qanday tadbirlar
 
majmuidan iborat? 
4.
Rejali-ogohlantiruvchi texnik xizmat ko‗rsatish tizimining mohiyatini 
tushuntiring. Traktor va mashinalarga texnik xizmat ko‗rsatish turlari va 
davriyligini tushuntiring. 
5.
Mavsumiy texnik xizmat qachon va necha marta o‘tkaziladi? 
6.
Har smenada texnik xizmati ko‗rsatish (KTXKT)da qanday ishlar 
bajariladi? Raqamli texnik xizmati ko‗rsatish (TXK-1)da qanday ishlar bajariladi? 
7.
Mashinalarni saqlashda (uzoq saqlashga tayyorlashda, uzoq saqlash 
jarayonida, uzoq saqlashdan olishda) qanday texnik xizmatlar ko‗rsatiladi? 
8.
Traktorlarga va murakkkab texnikalarga texnik xizmati ko‗rsatish ketma 
ketligini tushuntirib bering. Traktorlar va murakab mashinalarga texnik xizmat 
ko‗rsatishlar davriyligi qanday? 
9.
Traktorlarga texnik xizmat ko‗rsatish texnologiyasiga tavsif bering. 
10.
Traktorni chiniqtirish davrida qanday texnik xizmat ko‘rsatiladi? 
11.
Ikkinchi texnik xizmat (TX-2)da qanday operatsiyalar bajariladi? 
12.
Traktorga o‗zgacha sharoitda texnik xizmat ko‗rsatish nimani anglatadi? 
13.
Traktorlarga texnik xizmat ko‗rsatish qaysi ko‘rsatkichlarga nisbatan 
o‘tkaziladi? 

---

187 
26-§. Mashinalarning texnik tashxisi, turi va texnologiyasi 
 
26.1-§. Umumiy tushunchalar 
Tashxislashning maqsadi: mashino-traktor agregatlari, kombaynlar, qishloq 
xo‗jalik mashinalarini uzel, agregat yoki detalni hamda texnik xizmat ko‗rsatish, 
ta‘mirlash, rostlash va sozlash ishlariga bo‗lgan ehtiyojni aniqlashdan iborat [35].
Tashxislash texnik xizmat ko‗rsatish va ta‘mirlashning tarkibiy qismi bo‗lib, 
asosiy vazifasi - ularga sarflanadigan xarajatlarni hamda nosozlik sababli texnikaning 
bekor turib qolish vaqtini kamaytirishdan iborat. 
―Tashxis‖ atamasi yunoncha diagnostikos – aniqlashga qodir so‗zidan kelib 
chiqqan. Texnik tashxislash deganda mashinaning texnik holati va xossalarini o‗ziga 
xos bilvosita ko‗rsatkichlar (tashxis parametrlar) bo‗yicha aniqlash tushuniladi. 
Tashxislash ob‘ektiv (o‗lchov asbobraridan foydalanib) va sub‘ektiv 
(organoleptik, ya‘ni sezgi organlaridan foydalanib) usulda amalga oshiriladi (rasm). 
Ob‘ektiv usulda o‗lchov asboblari nosozlik belgisini taxlil etish uchun qulay 
bo‗lgan boshqa bir ko‗rinishda nomayon etsa yoki taxlil qilib natijani ko‗rsatsa, 
asbobdan foydalanib tashxislash deyiladi. Bunda sodda mexanik va elektron 
asboblar, stendlar, kompyuterlashgan va boshqa asboblardan foydalaniladi. 
Sub‘ektiv usulda o‗lchov asboblari faqat ovozni kuchaytirish, nosozlik 
belgisini aniqlashtirish va tiniqlashtirib ko‗rsatishga xizmat qilsa, nosozlik belgisini 
ilg‗ab olish vazifasini inson sizgisi bajaradi. Bunda, stetoskop kabi asboblardan 
foydalaniladi. 
Bu usul bilan mashina va mexanizmlarni ko‗rish, eshitish hamda ushlab ko‗rib 
tekshirish orqali ularning texnik holati, ishdan chiqish, ishlash qobiliyati kamayishi 
va boshqa sabablari aniqlanadi. Masalan, dvigateldan chiqayotgan ishlatilgan 
gazlarning rangi yonilg‗i apparatlaridagi nosozliklarni ko‗rsatadi. Oq tutun 
yonilg‗ining silindrlarga erta purkalayotganini va ko‗k tutin yoqilg‗iga moy 
aralashayotganligini ko‗rsatadi, qora tutun yonilg‗ining kech purkalayotganini va 
ortiqcha berilayotganini bildiradi.
Tashxislashning turlari. Tashxislashning zavoddagi texnologik tashxislash, ta‘mirlash 
vaqtidagi tashxislash, faydalanish davridagi tashxislash va maxsus tashxislash turlari 
mavjud.