A k a d e m I ya trasologik ekspertiza

 
 
 
6-rasm. Tugun sirtmoq. 
 
Sirtmoqlarni tuzilishi va bog‘lanish mexanizmini aniqlashda ularni 
qaysi 
 turdagi birikmadan iboratligi va qanday usulda bog‘langani eng 
ahamiyatli elementlardan hisoblanadi. Bunday aniqlashda sirtmoqni 
kimyoviy birikmasini turini belgilash kimyoviy ekspertizani talab etadi. 
Chilvirni qaysi usulda bog‘langanini aniqlash esa eksperiment o‘tkazish 
orqali aniqlanadi. 
Taqqoslash tadqiqoti bosqichida, hodisa sodir bo‘lgan joyidan topilgan 
sirtmoqni kimyoviy tarkibi aniqlangandan so‘ng uning bog‘lanish usuli 

---

 304 
aniqlanib ushbu bog‘lash usuli bo‘yicha bir toxtamga kelinganidan keyin, 
sirtmoqning bog‘lash maqsadi nimaga qaratilgani aniqlanadi va uni 
bog‘lash sharoiti batafsil o‘rganib chiqiladi. Shundan so‘ng hodisa sodir 
bo‘lgan joyidan topilgan sirtmoq kimyoviy birikmasi bilan bir xil 
tarkibdagi va bog‘lanish usuliga ko‘ra bir xil sirtmoqni bog‘lash usulida, 
gumonlanuvchilardan kimyoviy birikmasi va bog‘lanish usuli bir xil 
shakilda sirtmoq bog‘latiladi va taqqoslash tadqiqoti o‘tkaziladi. Bunda 
ekspert o‘zaro taqqoslashda muvofiq keladigan belgilarni alohida ko‘rsatib 
o‘tadi va nomuvofiq keladiganlarini alohida belgilab ko‘rsatadi. 
Taqqoslash tadqiqotida bir xulosaga kelishdan oldin bog‘lanish 
turlariga talluqlilik va sohaviy tegishliligiga ham etibor qaratish lozim. 
Xulosalarni shakillantirish bosqichida, diagnostik alomatlarni 
yoritishda sinchkovlik bilan kuzatilgandan keyingina bir toxtamga kelish 
lozim. Shuningdek identifikatsion alomatlarni ajratib ko‘rsatishda va 
aynanligi bo‘yicha xulosalarni shakillantirishda kutilmagan extimollarni 
ham nazardan qochirmaslik maqsadga muvofiq bo‘ladi. 
Xulosani rasmiylashtirish bosqichida, ko‘rgazmali o‘xshash ko‘rinish 
beradigan maket tayyorlash, taqqoslangan buyumlarning aynanligini 
isbotlashda yuqori saviyali natijalarni beradi.  Bundan tashqari, sirtmoq 
bog‘lamlarini dastlabki ko‘rinishi va aynanlashtirilgandagi ko‘rinishlarini 
fototasvirga olib kattalashtirilgan taqqoslash shakliga keltirib aks ettirish, 
inkor etib bo‘lmaydigan dalil sifatida qabul qilinadi. 
Fototasvirda aks ettirishda, sirtmoq bog‘lanish usulini yo‘nalish 
beruvchi belgilar bilan belgilanib, alohida yechilishini va bog‘lanishini 
ko‘rsatish lozim. Bunda sirtmoqni boshi va oxirini raqamlar bilan aloxida 
belgilab borish talab etiladi. Ushbu belgili fototasvir bilan birga yonma-
yon, belgisiz nazorat fototasvirni aks ettirish lozim.