A k a d e m I ya r. X. Dushanov y. A. Farfiyev

 
2-topshiriq 
 
1935-yilda mashhur Stefan Dolmanning ekspeditsiyasi «yashil do‘zax» 
deb ataluvchi Janubiy Afrika changalzorlarida halok bo‘lgan edi. Ularning 
izini topa olmadilar. Bir qancha vaqt o‘tgach, ekspeditsiya qatnashchilariga 
o‘sha yurtlarda yashovchi qabilalardan biri hujum qilgan, degan mish-mish 
tarqaldi. Ekspeditsiya tarkibiga rahbar Stefan Dolman va uning rafiqasi 
Silvana, bukri fotosuratchi – Bob Trevor va Amerika ro‘znomalaridan birining 
muxbiri, Dolmanning, u bilan birga Afrikada sherlarga ov qilgan ko‘rimsiz va 
nimjon hamkasabasi – Djon Xardi va, nihoyat, Dolmanning yaqint do‘sti 
kapitan Alvaro Koles kirgan edilar.  
Stefanning onasi Lyutsiya Dolman, Ikkinchi jahon urushining boshlarida 
vafot qildi. U umrining so‘nggi daqiqalarigacha o‘g‘lining tirik ekanligiga va 
uyga qaytishiga ishonardi. O‘limidan oldin u o‘zining katta boyligini o‘g‘liga 
vasiyat qilgan edi.  
Darhaqiqat, Ikkinchi jahon urushi tugagach, bir necha yildan so‘ng 
Londonda Janubiy Afrikadan kelgan va o‘zini Stefan Dolman deb tanitgan 
odam paydo bo‘ldi. U stefan Dolmannning shaxsini tasdiqlovchi hujjatlarga 
ega edi, va shunday voqealarni so‘zlab berdiki, Dolmanning marhum 
onasining vasiylari uni o‘g‘il va merosxo‘r deb tan oldilar.  
Halok bo‘lgan deb hisoblangan odamning qaytib kelishi katta shov-shv 
ko‘tardi. Matbuot jasur tadqiqotchining sarguzashtlarini bajonudil tasvirlay 
boshladi. Birin-ketin qator suhbatlar, muloqotlar chop etildi, matbuot 
kengashlari o‘tkazildi.  
Bir kuni Lyutsiya Dolmanning sarmoyalari saqlanayotgan bankning 
boshqaruvchisi politsiyaga qo‘ng‘iroq qildi. U merosxo‘r barcha pul 
mablag‘larini olgani va Janubiy Afrikaga jo‘nash niyatida ekanligi haqida 
xabar berdi.  
Ckotland-Yard inspektori Antoni Sleyd o‘sha zahoti bank boshqa-
ruvchisining idorasiga tashrif buyurdi, boshqaruvchi unga cheklarni ko‘rsatdi. 
Barcha cheklardagi imzolar tamomila bir xil va zig‘ircha ham farq yo‘q edi. 

---

 291 
Sleyd diqqat bilan barcha pul hujjatlarini ko‘zdan kechirdi, keying 
boshqaruvchidan Dolman bilan tanish bo‘lgan-bo‘lmaganligi haqida so‘radi.  
– Qachonlardir urushdan oldin u bu yerda Djon Xardi bilan birga kelgan 
edi. Tashrif qisqa bo‘ldi va men ularning yuzini yaxshilab eslab qololmadim. 
Dolman juda ko‘p narsalarni boshdan kechirdi va, agar yuz ifodasiga qarab 
baho beradigan bo‘lsak, aftidan, u qattiq o‘zgarganda o‘xshaydi. Hatto ovozi 
ham o‘zgaribdi. Ochig‘ini aytsam, aynan mana shu shubhalar meni sizga 
qo‘ng‘iroq qilishga undadi.  
Sleyd Skotland-Yardga qaytdi, o‘z yordamchilari bilan kengash o‘tkazdi 
va jinoyatchini hisobga olishga tayyorgarlik ko‘rish to‘g‘risida ko‘rsatma 
berdi.  
Savol: Sleyd hibsga olish deganda kimni nazarda tutdi? Jinoyatchini nima 
fosh qildi?