A k a d e m I ya r. X. Dushanov y. A. Farfiyev

O‘zini o‘zi ishontirish prinsipning mohiyati shundaki, biz o‘zini o‘zi 
ishontirish yordamida ichki obrazlarimizni ongimizda aks-sado sifatida 
bir necha marta takrorlanadigan so‘zlar bilan ifodalaymiz. O‘zining ichki 
kuchi va qo‘llab-quvvatlanishi bilan to‘lgan bu so‘zlar his-tuyg‘ular 
darajasida chuqur qabul qilinadi. Bunday ichki aks-sadoni «Men buni qila 
olaman» so‘zlarida namoyon bo‘ladigan munosabat, niyat va mayl 
sifatida ifodalash mumkin. O‘zini o‘zi ishontirish muvaffaqiyatga erishish 
mumkinligi haqida birinchi shaxs nomidan hozirgi zamonda ifodalangan 
aniq ta’kiddir. Insonning o‘ziga qarata aytgan so‘zlari o‘z maqsadlariga 
erisha olishiga bo‘lgan ishonchini kuchaytiradi va qaysi yo‘nalishda 
harakat qilish kerakligini ko‘rsatadi. Bu so‘zlar miyani maqsadga erishish 
borasida ishlashga va bunda faol ishtirok etishga majbur qiladi. O‘zini 
o‘zi ishontirish – obrazlarni so‘zda ifodalashga imkon beruvchi faol 
moyillikdir.  
Autogen mashqlar organizmning avvaldan boshqarilmaydigan 
funksiyalarini boshqarish imkoniyatini oshirishga qaratilgan mashqlar 
to‘plamini o‘z ichiga oladi. Autogen mashq – nemis olimi I. G. Shuls 
taklif etgan o‘zini o‘zi ishontirish usuli. Ushbu metodda dastlab o‘zini 
o‘zi ishontirish orqali mushaklar tonusining bo‘shashiga – relaksatsiyaga 

---

 272 
erishiladi, so‘ngra ushbu holatda organizmning u yoki bu funksiyaga 
qaratilgan o‘zini o‘zi ishontirish amalga oshiriladi.  
Bugungi kunda xodimning kasbiy-psixologik tayyorgarligi  ichki 
ishlar organlari faoliyatida muhim rol o‘ynaydi. Ichki ishlar idoralari 
xodimining inson va uning ruhiyatini uzviy ravishda qamrab oladigan 
kasbiy mahorati nafaqat maxsus yuridik bilimlardan, balki kasbiy-
psixologik tayyorgarlikdan ham tashkil topadi. Agar uning bunday 
tayyorgarligi bo‘lmasa, haqiqiy mahorati ham bo‘lmaydi. Shu munosabat 
bilan xodimlarning kasbiy faoliyat samaradorligini ta’minlaydigan zarur, 
professional jihatdan muhim xislatlarini rivojlantirish, faoliyatining 
ishonchliligini oshiruvchi, odamlar bilan mohirona ishlashiga yordam 
beruvchi usullarni o‘zlashtirishlari juda muhim. Shu bois kasbiy-
psixologik tayyorgarlikning juda istiqbolli yo‘nalishi bo‘lgan ichki ishlar 
organlari xodimlarining kasbiy-psixologik treningi bugungi kunda katta 
qiziqish uyg‘otadi.