A. J. Tuychiyev Iqtisoiyot fanlari doktori, professor

ustav 
kapitalini shakllantirish
to’g’risida ko’rsatilgan bo’lishi lozim. Bu nafaqat 
muomalani buxgalteriya hisobi schyotlarida to’g’ri aks ettirish uchun, balki 
soliqlar bo’yicha imtiyozlarni qo’llashning to’g’riligini asoslash uchun ham 
muhimdir.
Dastlabki hujjatlar (asosiy vositalarni, nomoddiy aktivlarni qabul qilish-
topshirish dalolatnomalari, yuk xatlari, schyotlar, kassa hisobotlari, bank 
ko’chirmalari, to’lov topshiriqnomalari va b. ) bo’yicha ustav kapitaliga qo’shilgan 
ulushlarning tegishli schyotlarda to’g’ri aks ettirilganligi tekshiriladi.
Ustav kapitaliga qo’shilgan ulushlarni tekshirishda auditor ishtirokida 
inventarizatsiya o’tkazish maqsadga muvofiq. Bunda ustav kapitaliga ulush sifatida 
ishlashga yaroqsiz asosiy vositalar, amaliy qiymatini yo’qotgan nomoddiy aktivlar 
qo’shilgan holatlar aniqlanishi mumkin.
Ustav kapitali o’zgarishining asosliligini tekshirish 8310-«Ustav kapitalini 
hisobga olinadigan schyotlar»(8310, 8320, 8330-schetlar) bo’yicha hisob 
registrlarining yozuvlarini tekshirish yo’li bilan amalga oshiriladi. Bunday 
yozuvlar ustav kapitali beligilangan tartibda ko’paytirilgan yoki kamaytirilgan 
holatdagina, faqat aktsiyadorlik jamiyatining ta’sis hujjatlariga tegishli tarzda 
o’zgartirishlar kiritilganidan so’ng amalga oshiriladi.
«Aktsiyadorlik jamiyatlari va aktsiyadorlarning huquqlarini himoya qilish 
to’g’risida»gi O’zbekiston Respublikasi Qonunining 18-moddasiga muvofiq 
«jamiyatning ustav fondi aktsiyalar nominal qiymatini oshirish yoki qo’shimcha 
aktsiyalarni joylashtirish yo’li bilan ko’paytirilishi mumkin»
Tekshiruv chog’ida ustav kapitalini ko’paytirish manbalari aniqlanadi. Ular 
asosan quyidagilar hisobiga bo’lishi mumkin: 
-
emitent-aktsiyadorlik jamiyatining o’z aktsiyalarini ularning nominal 
qiymatidan yuqori bahoda sotishdan olingan mablag’lar ya’ni