A. I. Umirdinov, A. M. Xakimov xalqaro ommaviy huquq sud amaliyoti o‘quv-uslubiy qo‘llanma (keyslar to‘plami) toshkent – 2018

Yakka shaxslarning harakatlarini davlatga tegishliligi shartlari.

Ushbu ishni tahlil qilgan holda, Xalqaro huquq komissiyasining Davlat javobgarligi to‘g‘risida ishlab chiqqan qoidalarining 11-moddasida “Davlat ma’lum bir harakatlarni o‘zining harakatlari sifatida tan olsa yoki qabul qilsa (acknowledge and adopt), aynan shu holatlardagina, harakatlar xalqaro huquqning subyekti bo‘lgan o‘sha davlatning harakatlari bo‘ladi” deb belgilanadi. Bu yerda nafaqat davlat tomonidan tan olish balki, o‘sha harakatlarni o‘z harakatlari sifatida qabul qilish ham nazarda tutilmoqda. Bu qoida hozirgacha kodifikatsiyalash hamda Xalqaro huquq komissiyasining avvalgi loyihalarida aniq bir ifodalanmagan qoida sifatida baholanadi. Shu sababli ham bu qoidani o‘z ichiga olgan yakka shaxslarning harakatlari bo‘yicha davlatning xalqaro javobgarligi kengayib ketishi qanday ahamiyatga egaligi hozirgi kundagi muammolardan biridir.
Biz ko‘rib chiqqan ish bo‘yicha sud qarori e’lon qilingandan keyin, 1980-yil iyul oyida Shoh Pahlaviy vafot etdi. Jazoir tomonidan ikki davlat o‘rtasida hakamlik amalga oshirilib, 1981-yilning yanvar oyida barcha asirlar ozod qilindi. Bu paytdagi kelishuvga ko‘ra, may oyida Xalqaro Sud ko‘rgan ishlar ro‘yxatidan mazkur ish olib tashlandi.
Nazorat savollari

1. 
   So‘nggi yillarda qaysi davlatlarda fuqarolar boshqa mamlakatlar elchixonalariga hujum uyushtirdi?
   
2. 
   Individual shaxslarning harakatlarini davlat harakati sifatida talqin qilishi qanday ijobiy va salbiy jihatlarni o‘zida jamlaydi?
   
3. 
   O‘zbekiston Respublikasida xorijiy mamlakat elchilari va diplomatlari qanday himoya qilinadi?
   

Foydalanilgan adabiyotlar

1. 
   J. Crawford, The International Law Comission’s Articles on State Responsibility, pp. 121-123 (2002).
   

X. Xalqaro gumanitar huquq. Kuch ishlatish va jamoaviy o‘zini-o‘zi himoya qilish yuzasidan Nikaragua va AQSH o‘rtasidagi nizo, 1986 yil, BMT Xalqaro Sudi qarori (Case Concerning Military and Paramilitary Activities in and against Nicaragua (Nicaragua v. United States of America), Judgment (Merits), ICJ Reports 1986, p.14).