A. D. Kayumov gruntshunoslik



Download 8,96 Mb.
Pdf ko'rish
bet54/147
Sana30.06.2021
Hajmi8,96 Mb.
#105332
1   ...   50   51   52   53   54   55   56   57   ...   147
Bog'liq
gruntshunoslik

Gruntlarda  bo‘shliqlar.  Gruntlarning  eng  kerakli  struktura-teksturali 
tavsiflaridan  biri,  grunt  hajmini  qattiq  komponentlar  bilan  to„ldirish  darajasini 
belgilovchi  tavsif,  undagi  bo„shliqlardir.  Tog„  jinslarida  uchrovchi  bo„shliqlar 
o„zining ko„rinishiga qarab g„ovakli va yoriqliklar ko„rinishida bo„ladilar. 
Avvalgi  bo„limlarda  gruntning  ko„p  komponentli  tizim  ekanligi 
ta‟kidalangan,  uning  hajmi  (V
tot
):  1)  mineral  qismining  hajmidan  (V
sk
);  2)  suyuq 
komponentning  hajmi  –  g„ovaklikdagi  eritmalardan  (V
w
);  3)  gaz  fazasini  hajmi-
g„ovaklikdagi havodan (V
a
); 3) tirik organizmlar hajmidan (V
b
) iborat bo„ladi. SHu 
bilan birgalikda gruntdagi g„ovakliklarning hajmi uni to„ldiruvchilarining hajmiga 
teng bo„ladi: 
                                    V
n
= V
w
+ V
a
+ V
b
.                                                   (2.1) 
G„ovaklik ko„rinishidagi bo„shliqlar. Hamma gruntlar g„ovaklik tuzilmasiga 
egalar. Gruntlar tarkibidagi strukturali elementlar, bir biriga zich joylashmaganda, 
har  xil  qiymatli  oraliq  hosil  qiladi,  ularning  hajmi  yeg„indisi  jinslarni  g„ovaklik 
ko„rinishidagi  bo„shlig„ini  tavsiflaydi.  Gruntlarning  g„ovaklik  ko„rinishidagi 
bo„shlig„i  ikkita  ko„rsatkich  bilan  tavsiflanadi  –  g„ovakligi  va  g„ovaklik 
koeffitsiyenti.  Gruntlarning  g„ovakligi  (n)  tog„  jinsidagi  bo„shliqlarni 
(g„ovakliklarni) hajmini uning umumiy hajmiga nisbatiga teng bo„ladi. G„ovaklik 
koeffitsiyenti (e) bo„shliqlarning (g„ovakliklar) hajmini uning qattiq komponentlari 
hajmiga  nisbati  sifatida  aniqlanadi.  G„ovaklik  odatda  foizlarda,  g„ovaklik 
koeffitsiyenti – birlikning ulushlarida ifodalanadi. 


77
 
 
G„ovaklik  va  g„ovaklik  koeffitsiyentini  gruntning  qattiq  zarralarini  zichligi 
(ρ
S
) va grunt skeletining zichligi (ρ
d
) bo„yicha hisoblab chiqish mumkin:  
                                         
S
d
S
n





 va 
 .                                          (2.2)   
va e o„zaro quyidagi nisbatlar bilan bog„langanlar
   
                                          
е
е
n


1
 va 
n
n
e


1
  .                                           (2.3) 
Grunt  tarkibidagi  qattiq  mineral  zarrasi,  suv,  gaz  tirik  organizmlarning 
nisbati  turli  xil  bo„ladi.  Masalan,  2.4-rasmda    g„ovaklikning  hajmi  50%  (mos 
ravishda g„ovakligi 50% va g„ovaklik koeffitsiyenti 1), uni 30%  - suvdan, 15% - 
gazdan, 5% - tirik organizmdan iborat. 
 

Download 8,96 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   50   51   52   53   54   55   56   57   ...   147




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish