A. D. Kayumov gruntshunoslik


-rasm. Grunt kapillyarlarida suvning tarqalish chizmasi



Download 8,96 Mb.
Pdf ko'rish
bet35/147
Sana30.06.2021
Hajmi8,96 Mb.
#105332
1   ...   31   32   33   34   35   36   37   38   ...   147
Bog'liq
gruntshunoslik

1.14-rasm. Grunt kapillyarlarida suvning tarqalish chizmasi: 1-kapillyarlar 
devori; 2-ionlar (kation va anionlar); 3-bog„langan suvning molekulasi; 4-kapillyar 
suvlar. 
Har xil gruntlarning kapillyar suv sig„imi ularning kapillyar g„ovakliklari va 
umuman  olganda  tarkibi  va  strukturasi  bilan  belgilanadi.  Kapillyar  suvlar 
gravitatsion suvlar kabi gidrostatik bosimni uzatadi. Shu kabi ayrim xossalari bilan 
u  gravitatsion  suvlardan  farq  qilmaydi,  ammo  bog„langan  suvlarga  yaqin  turadi. 
Xususan,  kapillyar  suvlar  harorat  0
o
C  dan  pastda  muzlaydi,  shu  bilan  birgalikda 
uning  muzlash  harorati  u  joylashgan  g„ovaklik  diametriga  bog„liq  bo„ladi. 
T.A.Litvinova 
ma‟lumotlariga  asosan  suglinokli  va  gilli  gruntlarning 
g„ovakliklarida  bo„lgan  kapillyar  suvlar  -12
o
C  dan  yuqori  haroratda  muzlaydi. 
Aksincha ultra g„ovaklik suvlari -12
o
C dan past haroratda muzlaydi.  
Osmotik suvlar g„ovaklikdagi eritmalarda bo„luvchi va grunt zarrasiga yaqin 
turuvchi  ion  konsentratsiyalarining  farqlari  natijasida  hosil  bo„ladi.  Ionlar 
konsentratsiyasining  tenglashishi  suvning  boshqa  bir  xilini,  ya‟ni  molekulalari 
zarraga  yaqin  masofada  ushlanib  turuvchi  ionning  difuziya  qatlami  kationi  bilan 
bog„langan turining hosil bo„lishiga olib keladi. 
Osmotik  suvlar  –  bog„liqlik  energiyasining  qiymati  (˂0,4  kDj/mol)  uncha 
katta bo„lmagan suvlardir. U zarraning yuzasi bilan bo„sh bog„langan va shuning 
uchun bo„sh bog„langan suvlarga tarkibiga kiradi. Osmotik suvning zichligi bo„sh 
bog„langan  suvning  zichligiga  yaqinlashadi;  muzlash  harorati  –  1,5
o
C,  ammo  bu 
qiymat kapillyar suvlari bir necha xilining muzlash haroratiga nisbatan ancha katta 
miqdordir. 


50
 
 
Ko„pchilik  gilli  gruntlarda  mumtahkam  bog„langan,  kapillyar  va  qisman 
osmotik  suvlarning  umumiy  miqdorini  maksimal  gigroskopik  va  plastiklikning 
quyi  chegarasi  orasida  kuzatiladi  va  mos  ravishda  ularning  namligini  ifodalaydi. 
Bu namlik A.F.Lebedev gruntlarning maksimal molekulyar suv sig„imi (W
mmc
) deb 
atagan namlikka yaqin bo„ladi. 

Download 8,96 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   31   32   33   34   35   36   37   38   ...   147




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish