A. D. Kayumov gruntshunoslik


Gruntlarning mustahkamligi



Download 8,96 Mb.
Pdf ko'rish
bet105/147
Sana30.06.2021
Hajmi8,96 Mb.
#105332
1   ...   101   102   103   104   105   106   107   108   ...   147
Bog'liq
gruntshunoslik

3.4. Gruntlarning mustahkamligi 
 
 
Umumiy  tushunchalar.  Gruntlarning  mustahkamligi  deb  ularning  tashqi 
ta‟sirga to„liq buzilmasdan qarshilik ko„rsatish qobiliyati tushuniladi. Gruntlarning 
mustahkamligining  kuchlanish  ta‟sirida  kamayishi  surilish  yoki  uzilish  natijasida 
yuz berishi mumkin. Surilish ma‟lum qiymatga ega bo„lgan urinma kuch ta‟sirida 
ro„y  beradi.  Surilishda  gruntning  bir  qismi  ikkinchi  qismiga  nisbatan  suriladi 
(grunt  massividagi  ko„chki  –  gruntlarning  surilishi  natijasida  buzilishiga 
namunaviy  misol bo„la oladi).  Gruntlarning  buzilishi  ma‟lum  miqdordagi normal 
tortuvchi  kuchlar  ta‟sirida  yuz  beradi.  Gruntlarning  buzilishi  morfologik  jihatdan 
yoriqliklarning  hosil  bo„lishi  va  yoriqlik  yuzasiga  normal  bo„yicha  gruntning  bir 
qismini  ikkinchi  qismidan  ajralishi  ko„rinishida  ifodalanadi.  Tog„  yon  bag„ri 
qoshidagi,  qurigan  gillar  yuzasidagi  yoriqliklar  –  tirishish  natijasida  gruntlarning 
buzilishiga  misol bo„la  oladi,  birinchi  hodisada  tortuvchi  gravitatsiya  kuchlanish, 
ikkinchisida – kirishish kuchlanishi natijasidir.  
 
Gruntlar  mustahkamligining  fizik  tabiati  ularning  strukturali  elementlari  – 
kristallar,  zarralar,  donalar,  agregatlar  va  boshqalar  orasidagi  o„zaro  ta‟siri  bilan 
aniqlanadi,  ya‟ni  strukturali  bog„lanish  turi  va  xususiyatiga  bog„liq  bo„ladi. 
Gruntlarning  strukturali  elementlari  orasidagi  o„zaro  tortishish  kuchi  qancha  ko„p 


145
 
 
bo„lsa,  shuncha  uning  mustahkamligi  yuqori  bo„ladi.  Shuning  uchun  mustahkam 
kimyoviy  (kristallashgan  va  sementlashgan)  strukturali  bog„lanishga  ega  bo„lgan 
qoya tog„ gruntlari bo„sh fizik va fizik-kimyoviy bog„lanishga ega bo„lgan dispers 
gruntlarga nisbatan mustahkamlikka ega bo„ladilar. 
 
Gruntlarning  mustahkamligini  aniqlashda  doimiy  chegaroviy  holat 
nazariyasidan  foydalaniladi,  unga  asosan  grunt  namunasi  buzilmasdan  tura  olishi 
mumkin bo„lgan kuchlanishning kritik (chegaraviy) qiymati aniqlanadi. Ko„pincha 
bunday  holat:  bir  o„qli  siqish  va  cho„zish,  yuza  surilishi  va  uch  o„qli  siqish  bilan 
aniqlanadi. 

Download 8,96 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   101   102   103   104   105   106   107   108   ...   147




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish