A. D. Kayumov gruntshunoslik

 
Gruntlarning  surilishga  qarshiligi.  Gruntda  tashqi  bosim  ta‟siri  natijasida 
hosil bo„lgan kuchlanish, ularning ma‟lum qiymatida, zarralar orasidagi strukturali 
bog„lanishdan  ko„p  bo„ladi  va  ularning  bir  biriga  nisbatan  surilishiga  sababchi 
bo„ladi. Natijada surilish hududi hosil bo„ladi va gruntlarning buzilishi yuz beradi.  
 
Surilishga  qarshilik  ko„rsatkichlari  –  bu  gruntlarning  tashqi  kuchga 
qarshiligining  asosiy  mustahkamlik  ko„rsatkichlaridir.  Gruntlarning  surilishga 
qarishiligini to„g„ri aniqlash amaliyot uchun muhim ahamiyatga ega, chunki unga 
inshootlar turg„unligi va ishonchligini hisoblash aniqligi bog„liq bo„ladi.  
 
Surilishda (bir yuzali qirqishda) gruntlarning mustahkamligi bitta maydonda 
ta‟sir  qiluvchi  normal  siquvchi  (σ)  va  urinma  suruvchi  (τ)  kuchlanishlarning 
nisbatiga  bog„liq  bo„lib,  grunt  namunasiga  qancha  ko„p  siquvchi  vertikal  kuch 
qo„yilsa namunani qirqish uchun shuncha ko„p suruvchi kuchlanish qo„yish kerak 
bo„ladi (3.25-rasm) [3].