A. D. Kayumov gruntshunoslik

3.21-rasm. Kompressiya asbobi. 
 
3.22-rasm. Kopressiya davomida grunt hajmi o‘zgarishi: a – boshlang„ich 
holati; b – kompressiyadan so„ng, V
n 
– g„ovaklik hajmi, V
S
 – grunt skeletining 
hajmi, e – g„ovaklik koeffitsiyenti. 
 
Oxirgi  ifodadan  berilgan  bosimga  mos  keluvchi  g„ovaklik 
koeffitsiyentini hisoblash uchun quyidagi ifoda orqali bajaramiz. 
                                             
)
1
(
0
0
e
e
e
z
p




,                                             (3.34)  
bu yerda ε
z
=∆h/h berilgan R bosimda nisbiy vertikal deformatsiya. 
 
Bosimning  mos  qiymatida  g„ovaklik  koeffitsiyenti  aniqlangandan  so„ng 
dispers  gruntlarning  siqilishini  umumlashtiruvchi  tavsif  kompression  egrisini 
(3.23-rasm)  qurish  mumkin.  Zichlashtiruvchi  yukning  kichik  qiymatida  e  ning 
bosim  σ  ga  bog„liqligini  to„g„ri  chiziq  AV  kabi  olish  mumkin.  Bu  holatda  (3.34) 
ifodani quyidagicha yozish mumkin:  

---

142
 
 
                                             

а
e
e


0
,                                                     (3.35) 
bu  yerda  a=tgα=∆e/∆σ  –  gruntning  siqilish  koeffitsiyenti  deb  ataladi.  Uning 
o„lchami – 1/MPa, yoki MPa
-1
.