A. Bekmuratova Tasviriy san`at darslarida

partish ishlangan narsalardan farq qilishni o`rganadilar. 
Dekorativ kompozitsiya darslarida bolalarga har qanday naqshlarning 
elementlari tevarak-atrofdagi narsa va hodisalardan olingani haqida tushuncha 
beriladi. Binobarin, naqsh ishlash mashg`ulotlarida rasm ishlovchi real 
shaklni o`zgartirishi, uni soddalashtirishi, unga yangi elementlarni qo`shishi 
mumkinligini o`rganib oladi [27; 68-69].
SHu bilan birga o`quvchilar turli xalqlarning bugungi dekorativ-amaliy 
san’ati hamda dizayn san’ati bilan tanishadilar. Dizayn ishlarida bolalar 
dazmol, choynak uchun taglik, quticha, libos uchun bezak eskizi, televizor, 
kreslo, engil avtomobilni yangi markasi eskizlarini ishlash bilan 
shug`ullanadilar. 

---

43
Haykaltaroshlik kompozitsiyasi mashg`ulotlarida odam, hayvon, 
qushlarning alohida haykallari, sport, hayvonot olami mavzularida, xalq 
ertaklari asosida tasviriy ijodiy ishlar bajariladi. Dekorativ haykaltaroshlik 
o`quvchilarda turli dekorativ bezakli rel’eflar va o`yinchoq haykallar ishlash 
orqali maxsus bilim hamda malakalar hosil qiladi. O`zbek halq kulolchilik 
san’ati an’analari asosida "Toychoq", "Qo`zichoq", “Bo`taloq“ kabi 
o`yinchoq haykalchalar ishlanadi. Fantastik mavzularda, dev, ajdarho, 
kentavr, suv parisi, xumo qushi kabilarni dekorativ haykallari ijodiy tarzda 
bajariladi. Bunday mashg`ulotlarda bolalar stek bilan ishlash, loy yoki 
plastilinni dumaloqlash, bosib yapaloqlash, silliqlash, cho`zish usullarini 
o`rganadilar. 
Haykaltaroshlik mashg`ulotlarida ikki xil ish uslubi mavjud bo`lib, 
ularning birinchisi alohida-alohida loy yoki plastilin bo`laklarini bir-biriga 
yopishtirish orqali haykal ishlash bo`lsa, ikkinchisi yaxlit loy bo`lagiga stek 
bilan ishlov berish orqali haykal ishlashdir. Bularni bolalar yakka yoki guruh 
bo`lib bajaradilar. Kompozitsiyalardagi obrazlar soniga qarab, guruhdagi 
bolalar soni kam yoki ko`p bo`lishi mumkin. 

---

44