A. B. Xayitov, A. M. Akbarov personalni

O’rganish, tahlil va 
rejalashtirish 
- ichki muhit 
- tashqi muhit 
- inson resurslarini rejalashtirish 
- mehnat ko’rsatkichlari tahlili 
 
Kadrlarni tanlash 
- jalb etish (yollash) 
- tanlash 
 
Baholash 
- ma’lumotlarni to’plash 
-ma’lumotlardan foydalanish 
 
Qoplash 
-to’la qoplash 
-ish natijalari aossida qoplash 
-ikkilamchi qoplash 
 
Takomillashtirish 
- o’qitish va rivojlantirish 
- tashkiliy jihatdan 
takomillashtirish 
 
O’rgatish va qo’llab 
quvvatlash 
- xodimlar huquqlari 
- xavfsizlik va salomatlik 
- kasaba uyushmasi va 
rahbariyat o’rtasidagi 
munosabatlar 
Kim mas’ul? 
- yuqori darajadagi rahbariyat 
- ish joyidagi menejerlar 
- inson resurslarini boshqarish 
bo’limlari 
- xodimlar 
Tashqi muhit 
- iqtisodiyot, bozor 
- demografiya 
- qadriyatlar 
- qonunlar 
- raqobatchilar 
Umumiy vazifalar 
- jalb etish 
- saqlab turish 
- rag’batlantirish 
- qayta o’qitish 
Aniq vazifalar 
- unumdorlik  
- mehnat sifati 
- raqobatda ustunlikka 
erishish 
- ishchi kuchining 
samaradorligi 
Pirovard natijalar 
- oyoqqa turish 
- raqobatbardoshlik 
- o’sish 
- rentabellik 
- moslashish 
Inson resurslarining boshqarish bo’yicha rollar 
- biznes bilan bo’glovchi bo’g’in 
- imkoniyat beruvchi 
- tekshiruvchi 
- innovatsiya 
- moslashish 
1.4-rasm. Inson resurslarini boshqarish xizmatining 
vazifalari 

---

 
27 
 
Bugungi kunda inson resurslarini boshqarishning muvaffaqiyati ko’p jihatdan 
tashqi va ichki muhitni o’rganish, tahlil etishga hamda inson resurslarini rejalashtirishga 
bog’liqdir.  Inson  resurslari  sohasidagi  faoliyatning  barcha  turlarida  huquqiy 
me’yorlarning roli beqiyosdir. 
Bular  qatorida  tashqi  muhitning  boshqa  jihatlarini,  shu  jumladan  mamlakat 
ichkarisidagi vajahon bozoridagi raqobatni, demografik o’zgarishlar va ishchi kuchlari 
o’zgarishini  hamda  umumiy  iqtisodiy  va  tashkiliy  tendensiyalarni  o’rganish  va  tahlil 
etib  borish talab qilinadi.  Kompaniya  yoki  firma  ichki  muhitining  muhim  xususiyatlari 
qatoriga korxona yoki tashkilot strategiyasi, maqsadlari, yuqori daraja rahbariyatning 
maqsad va qadriyatlari, mehnat madaniyati va tarkibi kiradi. 
Ushbu xususiyatlarni muntazam o’rganib borish va tahlil etish kompaniya yoki 
firma  ehtiyojlarini  ta’minlashni  kafolatlash  bilan  bir  qatorda,  inson  resurslarini 
boshqarish bo’yicha chuqur asoslangan qarorlar qabul qilish imkonini beradi. 
Inson  resurslarini  rejalashtirish  qisqa  muddatli  va  istiqbolli  bo’ladi. 
Rejalashtirishda  ish  joylari  uchun  kerak  bo’lgan  ishchi  va  mutaxassislar  malakasi  va 
qobiliyatlarini  aniqlash  uchun  kompaniya  yoki  firmadagi  mehnat  jarayonini  chuqur 
tahlil etish kerak bo’ladi.  
Inson  resurslariga  ehtiyojni  rejalashtirishda  yuqorida  qayd  etilgan  jihatlarni 
hisobga olish: 
1.  Bugun  qanday  malakaga  ega  bo’lgan  va  qancha  miqdordagi  personal  kerak 
hamda kelgusida qancha kerak bo’lishini.  
2.  Ana  shunday  personalni  qaysi  yo’l  bilan  (ishchi  va  mutaxassislarni 
tashqaridan  jalb  etish  orqali  yoki  korxonada  mavjud  bo’lgan  ishchi  kuchidan 
foydalangan holda) ishga jalb etish. 
3.Personalni  o’qitish,  malakasini  oshirish,  qayta  tayyorlash  uchun  qanday 
o’rgatuvchan va personalni rivojlantiradigan dasturlar zarur bo’lishini aniqlash imkonini 
beradi. 
Kompaniya  yoki  firmaning  inson  resurslariga  qo’shimcha  ehtiyoji  ma’lum 
bo’lgandan so’ng personalni tanlash yuzasidan amaliy ishga kirishiladi.