A. B. Radjiyev Abdulla Avloniy nomidagi Xalq ta’limi tizimi rahbar va mutaxassis

GLOSSARIY
Ma’lumotlar bazasi (База данных, Database) — elektron hisoblash mashinalari yordamida qidirib 
topilishi va qayta ishlanishi mumkin bo‘lgan tarzda tartibga solingan va aniq qoidalar asosida tashkil 
qilingan ma’lumotlar to‘plami.
Ma’lumotlar bazasini boshqaruvchi server (Сервер базы данных, Database server) — mijoz 
kompyuterlarning so‘rovlariga javob beruvchi, yangilangan ma’lumotlarni qabul qiluvchi, bazadan 
foydalanishga ruxsat beruvchi va h. k. vazifalarni bajaruvchi server.
Ma’lumotlarni yig‘ish (Сбор данных, Data capture) — ma’lumotlarni yig‘ib, kompyuterga kiritish 
jarayoni. Jarayon avtomatik tarzda yoki qo‘l mehnati bilan amalga oshiriladi. 
Ma’ruza (Лекция, Lecture) — o‘quv materiali, masala, mavzu, bo‘lim, predmetni tizimli va ketma-ketlikda 
bayon etish.
Masofadan o‘qitish (Дистанционное обучение, Distance learning) — o‘quv jarayoni zamonaviy 
axborot va telekommunikatsion texnologiyalar yordamida tashkil etilib, o‘qituvchi va o‘quvchi orasidagi 
masofa va munosabatlar e’tiborga olinmaydigan o‘qitish. 
Masofadan o‘qitish kurslari (Курсы дистанционного образования, Distance education course) — 
tartibga solingan o‘quv dasturi, ko‘zlangan maqsad, egallanilishi lozim bilim, ko‘nikma va malakalar aniq 
belgilab qo‘yilgan o‘quv kursi. Kurslar malakali o‘qituvchilar hamda axborot va kommunikatsion vositalar 
yordamida tashkillashtiriladi. 
Media (Медиа, Media) — axborotni elektron texnologiyalar vositasida tashuvchi yoki saqlovchilar. 
Masalan, matnni kitob, qo‘llanma, CD; tovushni audiokasseta, radio va teleko‘rsatuvlar; tasvirni 
videokasseta, teleko‘rsatuvlar orqali uzatish va tarqatish mumkin. 
Modul (Модуль, Module) — biror yaxlit o‘quv materialini tashkil qiluvchi tarkibiy bo‘laklar. 
Monitor (Монитор, Monitor) yoki Displey (Дисплей, Display) — ekranda tasvirni aks ettiruvchi har 
qanday qurilma. Tasvir ekranda nuqtalarning yoritilishidan hosil qilinadi. 
Multimedia (Мультимедиа, Multimedia) — axborot (matn, rasm, animatsiya, audio, video)ni 
ifodalashning ko‘p imkoniyatli taqdim etilishi.
Menyu (Меню, Menu) — sayt sahifalariga o‘tishni osonlashtiruvchi bo‘lim nomlari (menyu elementlari)
dan iborat guruhlangan to‘plam. Menyu elementlarini matn yoki belgi-ikonkalar bilan berish mumkin. Har 
bir saytda menyu bo‘lishi shart. 
Offlayn (Оффлайн, Offline) — tarmoqqa ulanmagan (avtonom) holda ishlash tartibi.
Offlayn texnologiyalar (оффлайновые технологии, offline technologies) — ma’lumot va xabar 
almashuvda sezilarli asinxronlikka yo‘l qo‘yadigan axborot makonidagi xabarlar kommunikatsiyasi 
vositalari: tarqatish ro‘yxatlari, yangiliklar guruhi, web-forumlar va h. k.
Onlayn (онлайн, online) — tarmoqqa ulangan holda ishlash tartibi. 
Onlayn ta’lim (Онлайн обучение, Online training) — 1) Internetdan foydalangan holda real 
vaqt rejimida bilim olish usuli. Hozirda onlayn ta’lim dunyodagi eng tez rivojlanayotgan ta’lim 
texnologiyalaridan biri hisoblanadi; 2) barcha qatnashuvchi (talaba va o‘qituvchi)lar internet orqali 
axborot almashish yo‘li bilan o‘zaro aloqada bo‘ladigan o‘quv mashg‘ulot turi. U o‘zida onlayn muhokama 
(forum, chat va elektron pochta orqali), yakka va guruhda vazifa bajarish, ma’ruza tayyorlash va test 
topshirish kabilarni qamrab oladi.
Onlayn texnologiyalar (Онлайновые технологии, Online technologies) — tarmoq axborot makonida 
real vaqt rejimida axborotni sinxron almashishni ta’minlovchi xabarlar kommunikatsiyasi vositalari: 
suhbat kanali (chat), audio va videokonferensiya va boshqalar.
http://eduportal.uz

---

108