A. B. P a k ir d in o V u. A. V a L i X o n o V

q o ‘tir kasalligini 
OIV infeksiyasiga 
chalinganlarda klinik aniqlash o'ta mushkul, chunki kasallik atipik 
kechadi. generalizatsiyalangan holda. kuchli qichishish chaqiruv- 
chi papulo-skvamoz elementlar kuzatiladi. ular ma'lum sohalarda 
joylashmasdan, balki barcha terini qamrab oladi. Yuz va boshning 
sochli qismi juda k o'p hollarda zararlanadi. Ba'zan Norvegiya 
qo'tiri rivojlanadi. bunda eritematoz fondagi terida giperkeratotik 
kepaklanuvchi pilakchalar hosil bo'ladi. Ayniqsa. bo'yinda. bosh­
ning sochli qismida va badanda elementlar ko 'p uchraydi. Kasallik 
o 'chog'ida kanalar juda ko'p boiganligi sababli. o'ta yuqumlidir. 
Davolangandan so'ng bir necha oygacha davom etuvchi. kuch­
li qichishish bilan kechuvchi postskabiozli dermatit qoladi va uni 
davolash o'ta mushkuldir.
OIV infeksiyasida yuqorida ko'rsatib o'tilgan kasalliklardan 
tashqari terida yana bir qator boshqa kasalliklar ham kuzatilishi 
mumkin. yoki bemorda mavjud bo'lgan odatdagi teri kasal 1 iklari- 
ning klinik manzarasi o'zgarib. boshqachatus olishi ham mumkin. 
Bulardan eng ko'p uchraydiganlariga to'xtalib o'tamiz.
K a p o sh i s a r k o m a s i (K S )
OIV infeksiyasining eng k o'p uchraydigan dermatologik neo- 
plastik ko'rinishidir. Ko'p uchrashi bo'yicha faqat pnevmosistali 
pnevmoniyadan key ingi o'rinda turadi, 7-15 % hollarda pnevmot- 
sostali pnevmoniya bilan birga keladi. Gomoseksualistlarda eng 
ko'p kchravdi (40-80 %). OITSda KSning quyidagi bosqichlari 
tafovut qilinadi:
1. Teridagi lokalizatsiv alangan shakli.
95
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

2. Teridagi tezda tarqalib ketuvchi, agressiv, ko'pincha regionar 
limfadenopatiya bilan kechuvchi shakli.
3. Shilliq qavtlarni zararlash bilan kechuvchi, limfa tugunlarini 
ham qamrab olish ehtimoli bor generalizatsiyalangan shakli.
4. Har xil ichki a'zolarni va to'qimalarni qamrab oluvchi, shilliq 
qavatlarni zararlovchi shakli.
Dastlab terida qizil d o g ia r, papulalar, pilakchalar, tugunlar pay­
do b o ia d i, yangi elementlarning rangi yorqin qizil, pushti, sarg'im- 
ti l- q o 'n g ir tusda, eskilariniki esa to'q qizil. qo'ng'irsimon, atro­
fida yashil tusli hoshiya kuzatilishi mumkin. Palpatsiva qilingan- 
da elementlarning konsistensiyasi zich elastik. yoki qattiq. Yangi 
elementlarning shakli ovalsimon, badanda cho'zinchoq elementlar 
ham uchraydi, ularning uzun diametri Langer chiziqlari bo'ylab 
joylashadi. Ba'zan jarohat b o ig a n joylarda yangi elementlar paydo 
b o ia d i (Kebner fenomeni yoki izomorf reaksiya). Toshmalarning 
eng ko'p joylashadigan sohalari: boshda. burunning uchida, peri­
orbital sohada, quloq supralarida, boshning sochli qismida, jinsiy 
a ’zolarda, boldirda. kaft va tovonlarda. Boshda, yuzda badanda 
tarqoq holda bo'lsa. OITSga gumon ortadi. Barcha bemorlarda 
keyinchalik, albatta. ichki a'zolar zararlanadi. ko'pincha (40 %) 
bu ichak hisoblanadi. Vaqt o'tishi bilan terida paydo b o ig a n ele­
mentlarning oicham lari kattalasha boradi va bir-birlari bilan 
qo'shilib ketadi va o'smasimon elementlar hosil qiladi. keyincha­
lik bu elementlar ustida eroziyalar. qalaqlar. yaralar hosil bo'lishi 
mumkin. yaralardan qon oqishi kuzatiladi. Kaft va tovonlar zarar- 
langanda ularda harakat cheklanadi. o 'z vazifasini bajara olmavdi.
Oyoqlardagi katta o'smalar. yaralar va shish og'riq chaqiradi. 
Orqa peshov va siydik chiqaruv teshigi zaralanganda. defekatsiya 
va siyish qiyinlashadi. hatto tutilishi mumkin. O 'sm alar kattalashib 
borgani sari qo'l va ovoqlar sohasida limfostaz rivojlanadi, q o i va 
oyoqlarning distal qismlari shishadi, hatto elefantiaz rivojlanishi 
mumkin. Shishlar yuzasidagi terining rangi apelsin po'stini eslata- 
di. Kasallik uzoq davom etganda limfedema terining skleroziga
96
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

olib keladi. kontrakturalar kuzatiladi. to'qimalar atrofiyaga uchray- 
di, zararlangan a'zoning funksiyasi buziladi (28-rasm).
28-rasm.