A. B. P a k ir d in o V u. A. V a L i X o n o V


O lV n in g sitopatogen ta’siri



Download 8,65 Mb.
Pdf ko'rish
bet20/163
Sana19.02.2022
Hajmi8,65 Mb.
#459518
1   ...   16   17   18   19   20   21   22   23   ...   163
Bog'liq
OIV. OITS (A.Pakirdinov, U.Valixonov)

O lV n in g sitopatogen ta’siri
Virusning kasallangan organizm ning hujayralariga nisbatan 
shikastlovchi ta'siri 
sitopatogen effekt
deb ataladi. Bu ta 's ir 5 \il 
k o 'rinish d a uchrashi mumkin.
1. Virus bilan zararlangan hujayrani virusning faol replikatsiyasi 
tufayli nekrozga uchrashi. y a 'n i sitonekroz yoki sitoliz va t o 'g 'r i ­
dan t o 'g 'r i destruksiyasi. Bunday jara y o n nishon hujayralardan 
'[',-limfotsitlar T4-Tg-limfotsitlar. m egakariotsitlar uchun xos.
2. Sintitsiy hosil qilishi. Bunda sintitsiy hosil qilishda bir to- 
m ondan virus bilan zararlangan va tashqi m em branasida virusning 
gp 120 va gp41 oqsillarini ekspressiya qilgan hujayralar ishtirok 
etsa. ikkinchi tom ondan tashqi m em branasida CD4 molekulala- 
rini ekspressiya qiluvchi. am m o viruslar bilan zararlanm agan h u­
jayralar ishtirok etishi mumkin. Bunda}' nofiziologik sintitsiy ya- 
shash qobilivatiga ega b o i m a g a n hosiladir.
3. Tezkor sitoliz kuzatilm aydigan. hujavraning surunkali infek­
siyasi. Infeksion jarayonning bunda} kechishi viruslar bilan zarar­
langan dendritik hujayralarda. monotsitlarda (makrofaglarda), ney- 
ronlarda, k o'n d a la n g targ'il m uskullarda kuzatiladi. U shbu holat- 
larda dendritik hujayralarda ITV faol ko 'payadi. hujavradan tash- 
qariga ajrab chiqadi. zararlangan dendritik hujayra m a 'lu m vaqt 
m obaynida o 'z fiziologik m igratsiva y o ’li b o 'y ich a harakatlanib
41
www.ziyouz.com kutubxonasi


yashab turadi, viruslarni shu y o 'l bilan butun organizm b o'y icha
tarqatadi va, shu jum lad an, T4-limfotsitlarga olib keladi. M onotsit- 
lar ham tezda sitolizga uchram aydi. am m o ular s o g ’lom monotsit- 
larga funksional jihatdan tenglasha olmaydi. N eyronlarni ham virus 
tezda halok qilmavdi, am m o ular asta-sekinlik bilan halok bo'lib, 
gliya to 'q im asi bilan almashadi.
4. O lV n ing ayrim oqsillarini patogen ta'siri. To'laqonli viruslar- 
dan tashqari ularning ayrim oqsi 1 lari ham bem or organizmidagi 
hujayralar va to 'q im a la rg a toksik va patogen ta 's ir etadi. Bunday 
oqsillarga virus q o b ig'ining gp 120 oqsili Tat genining regulatsi- 
yalovchi proteini v a virusning p67 oqsili kiradi. Virus yuqtirilgan 
hujayra sintez qilib chiqarayotgan gp 120 oqsilining 50 % ga yaqi- 
ni vangi viruslar hosil qilish uchun sarflanmaydi. balki hujayradan 
tashqariga alohida eruvchi oqsil sifatida sekretsiya qilinadi. Ular, 
o 'z navbatida, s o g ’lom hujayralarning C'D4 retseptorlari bilan 
m axsus b o g i a n i b oladi. CD4 retseptori gpl 20 oqsili bilan birlashib 
olgan hujayralar o ‘zlarining normal fiziologik funksiyalarini bajara 
olmay qoladi. M asalan. T 4-limfotsitlar o ‘zlarining xelperlik xusu- 
siyatlarini yo'q otad i va bu. o ’z navbatida. u hujayralar t o ’laqonli 
virus bilan zararlanmagan b o'lsada. imm un tanqisligi holatining 
kuchayishiga olib keladi. Bundan tashqari. yuzasiga yuqoridagi 
oqsilni biriktirib olgan hujayralar organizm ning virusga qarshi im ­
m un m exanizm larining (antitanachalar, A Z K T ST , STL) parchalov- 
chi ta'sirig a nishon bo 'lib qoladi.
Tat oqsili OITS bilan assotsiatsixada keluvchi Kaposhi sarko- 
m asining patogenezida m uhim rol o ’ynaydi. Bu oqsil ushbu ka- 
sallikdagi duksim on hujayralarning o 's ib ketishida omil b o ’lib hi­
soblanadi.
Shunday qilib. OIV zararlangan hujayrani tezda yuzaga chiquv- 
chi sitolizini chaqiradimi yoki y o ’qmi. baribir. virusning ayrim 
kom ponentlari bem or organizmidagi hujayralarga patogen va 
toksik ta 's ir k o ’rsatadi.
5. Surunkali kechuvchi infeksiyada vaqt o ’tishi bilan zararlan-
42
www.ziyouz.com kutubxonasi


gan hujayralarda yetarlicha o'zg arish lar kelib chiqadi. M asalan. 
ularda so g 'lo m hujayralarga nisbatan gistonlar soni 3 - 4 barobar or­
tib ketadi. Undan tashqari. hujayra ichida virusning sarflanmagan 
DNKsi. RN K . oqsillar yig'iladi, hujayra ichida virus qobig'ining 
gp 120 oqsili bilan hujayraning CD4 retseptori oqsil komplekslari 
hosil bo'ladi. Bular oxir oqibat bunday hujayralam i halokatga olib 
keladi.

Download 8,65 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   16   17   18   19   20   21   22   23   ...   163




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish