A b d u m a j id m a d r a im o V g avhar fu zailo V a

82

---

8 .2 .1 2 . «M atlab ut-tolibin»
«Matlab 
u t-tolib in * 
(«Haqiqat izlovchilam ing maqsadi») Tojiddinning
, «li A b u la b b o s 
M uham m ad T olib to m o n id a n 1 6 6 3 /6 4 -y ili yozib
f m om langan. U nda m ashhur Juyboriy xojalardan xoja M uham m ad
Islom. xoja Sa’d, 
xoja 
Tojiddin H asan, xoja Abdurahim (1 5 7 5 - 16 29),
Abdixoja (1 5 7 7 -1 6 0 7 ) va M uham m ad Yusufxoja (1 5 9 5 -1 6 5 2 )la m in g
havoti va 
ijtim o iy -siy o siy
faoliyati bayon etilgan.
«M atlab u t-to lib in * faqat b iografik asar b o ‘lib q o lm a y , unda
mamlakatning siyosiy va ijtim oiy-iqtisodiy ahvoliga oid ham da Buxoro
xonligi bilan H indiston o'rtasida munosabatlarga tegishli o'ta m uhim
m a’lum otlar m avjud. S h u n in g u ch u n ham undan V .L .V yatk in va
p.P.Ivanov Juyboriy xojalam ing yer-suvi va m ol-m ulkini tadqiq etishda
asosiy manbalardan biri sifatida foydalanishgan.
Muhammad Tolib haqida quyidagilar m a’lum. Asarda uchragan ba’zi
ma’lum otlaiga qaraganda, otasi 1608-yili vafot etganida u 39 yoshda
bo'lgan. Shuni e ’tiborga olinadigan bo'lsa, m uallifningtug'ilgan yili 1569-
yil bo'lib chiqadi. U xoja Tojiddin H asanning ikkinchi o ‘g ‘li bo'lib,
hamma vaqt otasi bilan birga Buxoroda istiqomat qilgan. 1623-yili ota-
bola Balxga borganlar. M uhammad Tolibning ham xo'jaligi katta bo'lgan.
Otasidan olgan ulushidan tashqari, 1632-1633-yillari befarzand xolasining
yer-suvi va boshqa mulki ham unga berilgan. Mulk otasi tirikligida 400
ming tangaga baholangan.
«Matlab ut-tolibin* tarkibi a n ’anaga binoan m uqaddim a, xotim a va