A b d u m a j id m a d r a im o V g avhar fu zailo V a

Hofizi Tanish Buxoriy, “Ajoyib at-tabaqot” kitobining musannifi m avlono
M uhamm ad Tohir va XVII asrda o'tgan olim M ahm ud ibn Vali shular
iumlasiga kiradi.
A sam ing ayniqsa 3, II , 12-va 18-boblari muhimdir. Ularda Buxoro,
Balx Tam g'ach, Marv, Siyovush, S og'on iyon , Term iz, Tibat, Turkiston,
Samarqand va Bulg'or kabi yirik shaharlar va ulkan mamlakatlar, Murg'ob,
Vaxsh, Jayhun, Ko'hak, Chirchiq daryolari, dunyoda yuz bergan muhim
voqealar, mashhur shayxlar, olim larva hukmdoriar, Balx va Badaxshonning
mineral boyligi haqidagi qismlari m uhim ahamiyatga ega.
’’Majmu’ a l-g‘aroyib” asarining tanqidiy matni tayyorlangan edi, lekin
ch o p etilgani y o ‘q. A fg 'o n isto n d a yuz bergan so 'n g g i yil voqealari
tadqiqotchi va uning ilm iy faoliyatiga salbiy ta’sir ko'rsatgan k o‘rinadi.
6 .1 .6 . «Ajoyib at-tabaqot»
“A joyib a t-ta b a q o t” ( “ Y er q a tla m la rin in g a jo y ib o tla ri” ) d a liliy
ma’lumotlarga boy, kam o'rganilgan geo-kosm ografik asar. Bir qancha
tarixiy, geografik va kosmografik asariar hamda sayyohlam ing esdaliklari
va muallifning shaxsiy kuzatuvlari asosida yozilgan bo'lib, O'rta Osiyoning
X V I-X V II asrlardagi tarixi va geografik sharoitiga oid m a’lumotlarga boy.
“Ajoyib at-tabaqot” m avlono sayyid M uham m ad Tohir tom onidan
Balx xoni Ashtarxoniy Nadr M uham m adxon (1606— 1642)ning topshirig'i
bilan yozilgan. M u allif, asarning m uqad d im asid a keltirilgan ayrim
m a’lumotlarga qaraganda, mazkur xon saroyida xizm at qilgan olim lar
jumlasiga kirgan.
“Ajoyib at-tabaqot”ning yozilish tarixini quyidagi dalillarga asoslanib
belgilash mumkin. Muhamad Tohir asarining “ Balx” qismida Xoja Hayron
qishlog'idagi hazrat Ali (6 5 6 - 6 6 1 ) m ozori tepasiga qurilgan hasham atli