A b d u m a j id m a d r a im o V g avhar fu zailo V a



Download 6,54 Mb.
Pdf ko'rish
bet6/245
Sana08.07.2022
Hajmi6,54 Mb.
#757234
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   245
Bog'liq
A b d u m a j id m a d r a im o V g avhar fu zailo V a

1.3.5. Xalq o g ‘zaki adabiyoti
Og'zaki adabiyot madaniyatning eng qadimgi qismi bo'lib, uning ildizi 
ibtidoiy jam oa va ilk feodalizm tuzum iga borib taqaladi. Og'zaki 
adabiyotning ayrim namunalari qadimgi yunon tarixchilari, shuningdek, 
Tabariy, Mas’udiy, Beruniy, Firdavsiy, Ibn al-Asirkabi Sharq olimlarining 
asarlari orqali bizgacha yetib kelgan. Kayumars, Jamshid va Siyovush 
haqidagi afsonalar, Amort va Sparetra, To'm aris va Shiroq haqidagi 
qissalar shular jumlasidandir.
U rug'chilik davri tarixini, ayniqsa, patriarxal m unosabatlarini 
o ‘rganishda “Alpomish”, “G o ‘ro‘g‘li” kabi dostonlar, shuningdek, xalq 
ertaklari, marosim qo'shiqlari, matal va topishm oqlam ing roli ham 
benihoyat kattadir. Bu xalq durdonalari turli ijtimoiy tabaqaga mansub 
kishilaming turish-turmushi, m a’naviy qiyofasi, urf-odati, ayniqsa, uzoq 
o ‘tmishda hukm surgan ijtimoiy munosabatlar haqida qimmatli m a’lumot 
beradi. Tarixiy manbalaming bu turi bilan folklor fani (nem. 
Folk -
xalq, 
lore —
bilim; donishmandlik, xalq donoligi) shug'ullanadi.
1 .3.6 . M o ‘jaz rasm-miniatyuralar
X-XIX asrlardavomida qo'lyozma kitoblarini ziynatlash uchun yaratilgan 
nafls mo'jaz rasmlar ham tarixiy manba bo‘lib xizmat qiladi. Yurtimiz tarixi 
va moddiy ashyolar, hunarmandchilik, kiyim-kechak, me’morlik obidalari 
va umuman moddiy madaniyatimiz xususiyatlarini o'iganmoqchi bo'lsak, 
nafis mo'jaz tasviriy san’at namunalari — miniatyura rasmlar qimmatli manba 
rolini o'taydi. Chunki, ularda tarixiy ashyolar tasviri aynan, ba’zan badiiy 
ijod xususiyatlariga moslashtirilgan holda aks ettiriladi.
Masalan, buyuk m usaw ir ustod Kamoliddin Behzodning “ Samar- 
qanddagi Bibixonim masjidining qurilishi” nomli mashhur rasmini eslatish 
kifoya. Bu rasmda XV asrdagi mehnat qurollari, qurilish jarayoni, unda 
ishtirok etayotgan ustalarto‘g‘risida mukammal tasawurberiladi. Bunday 
rasmlardan tarixni o ‘rganishda tasviriy vosita sifatida unumli foydalanish 
mumkin. Biz so'nggi yillarda chop etilgan manbalarda ulardan shunchaki 
befarq foydalanishlarini ko‘rishimiz mumkin.
8


Umuman, bizgacha yetib kelgan qadimgi devoriy rasmlar va qo'lyozma 
kitoblarga ishlangan hamda alohida m uraqqa’lardagi rasmlaming tarixiy 
manba sifatidagi ahamiyati juda katta.
Ko'rib chiqqanimizdek, manbashunoslik fani tadqiqot manbalari juda 
ko‘p va xilma-xil bo'lib, biz eng asosiylari to'g'risida m a’lumot berdik. 
Yana bosma, toshbosma kitoblar, vaqtli matbuot - jum al va gazetalar 
ham tarixiy m anba hisoblanadi. Shu kunlarda texnika taraqqiyoti 
munosabati bilan yana tovushli m anba, foto manba, kino-televidenie 
manbalari va internet materiallari ham paydo bo'lib, ular a n ’anaviy 
manbalami inkor etmaydi, balki qo'shim cha vosita bo'lib xizmat qilishi 
mumkin. Ayniqsa kompakt disklaming yaratilishi turii yangi pedagogik 
vositalami qo'llash imkonini yaratadi.
Manbashunoslik fani tarix ilmining fundamental yo'nalishi bo'lib, bu 
sohada faoliyat olib borish uchun bir necha tilni bilish va yozma manbalar 
to'g'risida katta bilim va tajribaga ega bo'lish talab qilinadi.

Download 6,54 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   245




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish