A. A. Yusupxodjayev,B. T. Berdiyarov



Download 2,63 Mb.
Pdf ko'rish
bet62/102
Sana26.02.2022
Hajmi2,63 Mb.
#468659
1   ...   58   59   60   61   62   63   64   65   ...   102
Bog'liq
OG‘IR RANGLI METALLAR METALLURGIYASI ДАРСЛИК

 
Gidrometallurgik usul
 
Gidrometallurgik usul o‘z vaqtida Kuba usuli deb nomlangan. Bu usulda 
yanchilgan ruda qaytarish jarayoniga yuboriladi: 600 –700
0
C nikel va kobalt metall 
holatigacha, temir esa faqat FeO shaklgacha tiklanadi. Keyin ruda ammiak bilan 
eritiladi. 
2Ni+12NH
3
+2CO
2
+O
2
=2Ni(NH
3
)
6
CO
3
(2.12)
Eritma tozalangach, u issiq bug‘ yordamida qayta ishlanadi: 


135 
2Ni(NH
3
)

CO
3
+H
2
O=NiCO
3
·Ni(OH)
2
+CO
2
+12NH
3
(2.13) 
Cho‘kmani kuydirib, nikel oksidi (NiO) olinadi, gazlarning tarkibida NH
3
va 
CO
2
bo‘lganligi sababli, ular tanlab eritishga qaytadan yuboriladi. NiO esa erkin 
holatigacha tiklanadi yoki shunday holatda po‘lat eritish zavodlariga qo‘shimcha 
xomashyo sifatida jo‘natiladi. 
Sulfidli nikel rudalarini qayta ishlash 
Garchi gidrometallurgik usullar ham ma’lum bo‘lsada, asosan, sulfidli mis-
nikel rudalari pirometallurgiya usuli bilan qayta ishlanadi. Shunday ekan, bu usul 
haqida batafsil fikr yuritiladi. 
Pirometallurgik usul 
Agar rudalarda mis va nikelning yig‘indisi 4–5 % dan ko‘p bo‘lsa, bu boy 
xomashyo hisoblanib, ularni bevosita qayta ishlash uchun jarayonga yuboriladi. 
Tarkibida nikel va misi kam bo‘lgan rudalar magnit usuli yoki flotatsiya yo‘li 
bilan boyitiladi.
Ruda va boyitmalar deyarli bir xil minerallarga ega, shuning uchun ularga 
o‘xshash, deyarli bir xil texnologik jarayonlar ishlatilishi mumkin. 
Qizdirish davrida, suyuq holatga o‘tishdan oldin, 400–600
0
C larda xalkopirit va 
nikelli minerallar quyidagi kimyoviy reaksiyalar orqali parchalanadi: 
2SuFeS
2
=Su
2
S+2FeS+0,5S
2
(2.14)
3(NiS∙FeS) = Ni
3
S
2
+3FeS+0,5S
2
(2.15)
Fe
7
S
8
= 7 FeS + 0,5 S
2
(2.16)
Boshlang‘ich jarayonlar natijasida murakkab birikmalarning aralashmasi oddiy 
sulfidlarga aylanadi, ya’ni Ni
3
S
2
va FeS. 
Asosiy xomashyo moddalardan va qo‘shimcha beriladigan fluslardan paydo 
bo‘ladigan toshqol fazasi yuqori haroratda oddiy sulfidlar bilan o‘zaro birikib, 
eriydi va shteyn qatlamini hosil qiladi. 
Eritilgan shteyn konverterlarda havo orqali purkab qayta ishlanadi. Jarayonda 
temirni toshqol holatiga o‘tkazish uchun qo‘shimcha fluslar yuklanadi. Olingan 


136 
konverter toshqolini qaytadan eritish uchun yallig‘ pechga yoki boshqa shteyn 
uchun ishlaydigan eritish pechiga yuboriladi. Konverter jarayonining asosiy 
mahsuloti mis-nikel faynshteyni bo‘lib, u o‘zi bilan tarkibida 1–3 % Fe bo‘lgan 
mis-nikel qotishmasini tashkil qiladi va oq mis nikelli shteyn deb nomlanadi. 
Purkash davrida kobalt qisman temir bilan birga toshqolga o‘tadi. Nodir 
metallar to‘liq oq shteynda to‘planadi. 
Mis-nikel shteynlardan erkin metallarni ajratib olishning bir necha usullari 
mavjud. Asosiy metallar bilan birga nodir metallar, selen va tellur ham alohida 
ajratib olinadi. 

Download 2,63 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   58   59   60   61   62   63   64   65   ...   102




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish