A. A. Xashimov, M. M. Mirxaydarov elektr yuritma

3.9 - rasm. Faza rotorli asinxron motorning tabiiy va
ishga tushirish mexanik xarakteristikalari 
Ishga tushirish xarakteristikalarini hisoblash uchun M
2
moment qiymatlarini 
berishimiz kerak. Bunda reostat pog‗onalari qayta ulanishi kerak, ya‗ni M
2
=1,2M
n 
M
I
ishga tushirish momentining qiymatlari quyidagi formula bilan 
aniqlanadi (3.9 - rasmga qarang) 
M
I
=λ’M
n 
λ‘ = 
= 
= 2 
bunda m - pog‗onalar soni
M
1
= 2* 1,2 = 2,4
demak
M
1 

k 
Ishga tushirish mexanik xarakteristikalarini qurish momentlar 0 dan M
I
=2,4 
gacha bo‗lganda oraliqda xarakteristikaning ishchi qismi chiziqli xarakterga ega 
deb olgan holda amalga oshiriladi. Birinchi ishga tushirish xarakteristikasini, ya‗ni
rotor zanjiriga ishga tushirish qarshiliklari to‗liq kiritilgan holat uchun (S=0, M=0) 
koordinatali nuqta hamda (S=1, M= M
I
) koordinatali nuqtalarni birlashtirish yo‗li 

---

76 
bilan hosil qilamiz. Bu xarakteristikada motor birinchi pog‗ona xarakteristikasi va 
M
2
momentni qayta ulash chizigi bilan kesishgan holatdagi tezlikkacha 
(sirpanishgacha) erishadi. Undan keyin ishga tushirish qarshiligining bir qismi K
1
kontaktori orqali tutashtiriladi (3.8 - rasmga qarang), va motor ikkinchi pog‗ona 
xarakteristikasida ishlashga otadi. M
I 
moment chizigining cho‗qqi nuqtalarini erkin 
aylanish nuqtasi bilan tutashtirib ikkinchi yurgazish xarakteristikasini quramiz. 
Xuddi shuningdek uchinchi pog‗ona xarakteristikasini ham quramiz.
Yuqorida ishga tushirish qarshiliklarini grafik usul bilan aniqlash korsatildi. 
Har bir pog‗ona ishga tushirish qarshiligini nazariy usul bilan ham topish mumkin. 
Ishga tushirish qarshiligi pog‗onalalarini hisoblash uchun rotorning nominal 
qarshiligini topamiz.
 
R
2n 
= 
= 
=1,44 Om 
Uchinchi pog‗ona qarshiligi 
R
3.qosh 
= R
2n
S
n 
(λ’-1) =1,44* 0,05(2-1)= 0,072 Om 
Ikkinchi pog‗ona qarshiligi
R
2.qosh 
- R
3.qosh = 
R
3.qosh * 
λ’ = 0,072 * 2=0,144 Om 
Birinchi pog‗onaqarshiligi 
R
1.qosh 
– R
2.qosh 
= (R
2.qosh 
- R
3.qosh
) λ’ = 0,144 * 2 =0,2880 Om 
Toliq qushimcha qarshilik 
R
1.qosh 
= 0,288 + 0,144 + 0,072 = 0,504 Om