A. A. Xashimov, M. M. Mirxaydarov elektr yuritma

9.9 - rasm. Rostlagich chiqish kuchlanishini cheklash sxemasi 

---

256 
Chiqish signalini cheklash VD1 va VD2 stabilitron yordamida amalga 
oshiriladi. Bu stabilitronlar operatsion kuchaytirgichlarga parallel ulanadi. 
Kuchlanish qiymati U
chiq.
stabilitron yorib o‗tish kuchlanishi darajasiga yetganda 
boshqa oshmaydi va shu qiymatda qoladi. 
9.5 Elektr yuritmalarni mikroprotsessorli boshqarish vositalari. 
Mikroprotsessor (MP) – bu bir yoki bir necha katta integral sxemalar asosida 
ijro etilgan dasturiy boshqaruvli qurilma bo‗lib, u ikkilik sanoq tizimi shaklida 
bo‗lgan raqamli axborotlarni qayta ishlaydi va ishlash jarayonini nazoratlaydi. 
Boshqacha qilib aytganda mikroprotsessor raqamli axborotni qabul qilish, qayta 
ishlash va uzatish imkonini beruvchi unversal qurilmadir. 
Mikroprotsessor tizimi (MPT) – bu bir yoki bir nechta o‗zaro bog‗liq 
bo‗lgan va har biri aniq vazifani bajarish uchun mo‗ljallangan mikroprotsessor, 
xotira, kirish – chiqish tuzilmasi va boshqa tuzilmalar majmuasidan iborat bo‗lgan 
qurilmadir. 
Mikrokontroller (MK) (mikronazoratchi)- mantiqiy taxlil va boshqaruv 
funksiyalarini bajaruvchi qurilma. Bu funksiya bitta yoki bir nechta BIS (katta 
integral sxema) larda bajarilishi mumkin. MK – bu shunday mikroprotsessorli 
qurilmaki, unda arifmetik amallarni bajarish funksiyalarni qisqartirish hisobiga 
uning apparat murakkabligini kamaytirib, mantiqiy boshqaruv funksiyasini 
oshirish mumkin. Integral sxemalarning mikroprotsessorli to‗plami (IS MT) – bu 
konstruksiyasi va texnologik jixatdan bir turli va mikroprotsessorli tizimda (MPT) 
ishlatish uchun funksional, strukturaviy informatsion hamda energetik muqobillik 
ta‘minlangan katta va boshqa integral sxemalar (KIS) dan iborat to‗plamdir. Elektr 
yuritmalar 
va 
texnologik 
jarayonlarni 
boshqarish 
uchun 
ishlatiladigan 
mikroprotsessor tizimi odatda boshqaruvchi hisoblash mashinasi deyiladi (BHM). 
Mikroprotsessor boshqaruvli hisoblash mashinasi doirasidagi mikro-protsessor 
texnikasi vositalarining o‗zaro bog‗liqligi va tuzilish sxemasi 9.10 - rasmda 
kelitirilgan. 

---

257