А. А. Tulyaganov, S. S. Parsiyev, V. A. Tulyaganova, U. M. Abdullayev Elektr zanjirlar nazariyasi

4.1. Kirxgof qonunlari

Elektr zanjirlar elementlarining asosiy parametrlarini hisoblash uchun KIRXGOF VA OM qonunlaridan foydalaniladi.

Nemis fiziki Gustav Robert Kirxgof elektr zanjirlar nazariyasida o„zining birinchi va ikkinchi qonunlarini yaratgan olimlardan hisoblanadi.

Kirxgofning birinchi qonuni
Tugundagi toklarning algebraik yig„indisi nolga teng.

  I=0 I1+I2+I3-I4=0

(4.1)

Rasm 4.1.

Kirxgof qonunining boshqacha talqini: Tugunga kirib kelayotgan toklar yig„indisi tugundan chiqayotgan toklar yig„indisiga teng.

I₁+I₂+I₃=I₄

Rasm 4.2.

Ipr1+ ipr2+ ipr3- iut1-i ut2=0 ,

(4.2)

Kirxgofning birinchi qonuni bo„yicha tenglamalar soni quyidagi aniqlanadi:

(u-1) , bu yerda u – zanjirdagi tugunlar soni.

Tugunlarga kelayotgan va tugunlardan chiqayotgan TOKLAR YIG„INDISI ko„rib chiqilayotgan TUGUNDAGI barcha shoxobchalardagi TOKLARGA

26

tegishli bo„ladi. Tugunlarga kelayotgan va chiqayotgan toklarga BIR XIL ishoralar qo„yiladi, ya'ni musbat va manfiy.Misol tariqasida yuqoridagi rasmlarda ko„rsatilgan.

Kirxgofning birinchi qonuning ma'nosi shundan iboratki, tugunlarda elektr zaryadlari yig„ilmaydi ham, sarf ham qilinmaydi, faqat ma'lum bir vaqt oralig„ida tugunga kelayotgan zaryadlar yig„indisi, tugundan chiqayotgan zaryadlar yig„indisiga teng bo„ladi.

Kirxgofning birinchi qonuni faqat tugun uchun emas, balki biron bir kontur uchun ham qo„llanishi mumkin, misol uchun:

Rasm 4.3.

-i₁+i₂+i₃=0 , (4.3)