A. A. Qaxxarov, yu. Sh. Avazov, U. A. Ruziyev kompyuter tizimlari va tarmoqlari

10.3. ATM texnologiyasi
Uzatishning asinxron ish tartibi (Asynchronous Transfer Mode, ATM – asinxronniy rejim peredachi) – bu texnologiya virtual kanallarni о‘rnatishga asoslangan va birlashgan xizmat kо‘rsatish tarmoqlarining yangi avlodi uchun yagona universal transport sifatida ishlatish uchun mо‘ljallangan.
Birlashgan xizmat kо‘rsatishni bu yerda quyidagicha tushunish kerak, tarmoqning turli turdagi trafikni uzata olish imkoniyati: ushlanishlarga sezgir (masalan, tovush) va elastik trafik, yaʻni keng oraliqlarda ushlanishlarga imkon beruvchi trafik (masalan, elektron pochta trafigi yoki veb sahifalarni kо‘rish). Shu bilan ATM texnologiyasi Frame Relay texnologiyasidan farqlanadi.
Undan tashqari, ATM texnologiyasini loyihalashtiruvchilarining maqsadiga tezliklarning keng bosqichlarini uzatish va ATM kommutatorlarini ulash uchun birlamchi SDH tarmoqlarini ishlata olish imkoniyatini yaratish kirgan. Natijada ATM qurilmalarini ishlab chiqaruvchilari SDH tezliklarining birinchi ikki tezliklar bosqichi bilan cheklandilar, yani STM-1 (155 Mbit/s) va STM-4 (622 Mbit/s).
ATM yacheykalar. ATM texnologiyasida axborotlarni tashish uchun yacheykalardan foydalaniladi. Yacheykani kadrdan asosiy farqi faqat birinchidan, qayd qilingan va ikkinchidan katta bо‘lmagan о‘lchamga ega. Yacheykaning uzunligi 53 baytni tashkil etadi, axborot maydoni esa – 48 bayt. ATM tarmoqlari aynan shundek о‘lchamdagi ushlanishlarga sezgir tovush va videotrafiklarni kerakli sifat kо‘rsatgichida uzatadi.
Paketlarni uzatishdagi ushlanishi paketlarni kommutatsiyalash tarmoqlarida (bunga ATM xam kiradi) kommutatsiyalash tamoyilining oqibatidir, chunki har bir paket alohida uzatiladi va tarmoqning har bir kommutatorida yoki marshrutizatorida navbat mavjudligi tufayli uzoq buferlash oqibatida bо‘lishi mumkun. Tovushli va videotrafik uchun alohida paketlarning ushlanishi juda yomon oqibatlarga olib kelishi mumkin, chunki qabul qilish tomonida tovush va ta’svirning sifatiga ziyon yetadi. Internet-telefondan foydalanuvchilar bundek holat bilan tanishlar albatta, masalan, suxbatdoshning ovoz tembrining о‘zgarishi (hatto suxbatdoshni tanib bо‘lmas darajada va sо‘zni anglab bо‘lmaydigon holatga ham kelishi mumkin), aks sado paydo bо‘lishi va hokazolar.