A. A. Q od irov t ib b iy o t



Download 17,84 Mb.
Pdf ko'rish
bet91/99
Sana28.06.2022
Hajmi17,84 Mb.
#712517
1   ...   87   88   89   90   91   92   93   94   ...   99
Bog'liq
2021-02-22603383da9fe88256 Tibbiyot tarixi (Qodirov A.) - 2005 y.

Fransua Mojandi 
(1783—1855) X V III asrning oxiri va X IX asrn in g
birinchi yarm ida yashagan taniqli fiziolog olim b o ‘lgan. U eksperim ental 
fiziologiya fanining asoschilaridan biri hisoblanadi. M ojandi eksperim ental 
u s u ln in g m u h im lig in i t a ’k id la b , " B iz n in g fiz io lo g iy a s o h a s id a g i 
b ilim im iz n in g m a n b a i fa q at ta jrib a d ir”, d eb y o zg an ed i. Bu o lim
eksperim ental fiziologiya usulini takom illashtirdi. M asalan, u orqa m iyani 
yangi ek sp erim en tal usulda o ‘rganib, un in g oldingi va o rqa ildizlarining
funksiyalarini an iq lab berdi.
П — T ib b iy o t ta rix i
161


M ojandi b o sh q a a ’z o larn in g fu n k siy alarin i h am h a r to m o n la m a
teksh ird i. A m m o, bu m asalada xatoga h am y o ‘l q o ‘ygan edi. M o jan di 
fiziologik ja ra y o n la r oddiy fizika — kim yoviy reaksiyalardan ib orat, deb 
o ‘ylagan edi. C h u n o n c h i, to m irla rd a q o n n in g oqishi oddiy gidravlika 
qonuni asosida amalga oshadi, deb tushunardi. Shunday b o ‘lsa ham Mojandi 
fiziologiya fanining rivojiga katta hissa q o ‘shgan olim hisoblanadi.
Iogan M yuller 
(1801 — 1858). Bu olim h am o ‘sha davrning yirik 
ek sp erim en tato r olim larid an biri b o ‘lgan, u bu soh ada yuksak natijalarga 
erishdi.
Io g a n M y u lle r o ‘z in in g ta jrib a la r i a s o s id a k o ‘p g in a fiz io lo g ik
ja ra y o n la rn in g m o h iy a tin i o chib b erd i, yirik kash fiyo tlar qildi.
M yu ller k o ‘rish, esh itish , so ‘zlash va siydik ajratish y o ‘llarin in g 
funksiyasini tekshirdi. O rganizm dagi q o n n in g tark ib in i o ‘rgandi, ichki 
sekretsiya bezlarining ishini tekshirdi.
M yuller shu a ’zo larn in g ish jara y o n in i bosh q arib tu ru v ch i q an d a y d ir 
hayotiy kuch (vita) bor, deb faraz qilgan edi. Bu tu sh u n ch a fiziologiyada 
vitalizm n om i bilan m a ’lum dir.
Dyubua Reymon 
(1818—1896). Bu olim fiziologiyaning yangi sohasini 
— elektrofiziologiya usu lin i ishlab chiqdi. U h ayv on lar o rgan izm id a 
elektrofiziologik ja ra y o n la r ro ‘y berishini aniq lad i.
D yubua R eym on m exanik m aterializm nuqtai nazarida turardi. A m m o, 
fiziologik jarayonlam i m exanika qonunlari asosida tushuntirib b o ‘lmasligini 
b ilg an id an so ‘ng, bu ja ra y o n la rn i u m u m a n tu sh u n ib b o ‘lm aydi, deb 
o x irid a a g n o stitsiz m tu s h u n c h a s i to m o n ig a o ‘tib k e td i va h ay o tiy
jarayonlarning m ohiyatini h ech qach o n bilib yetm aym iz, degan xulosaga 
keldi. A gnostitsizm ning m ashhur "ignoramus et ignorabim uz" ("bilmaymiz 
va hech qachon bilib yetmaymiz") degan formulasini shu D yubua R eym on 
aytgan edi.
Klod Bernar 
(1813— 1878). Bu olim fiziologiya fanining ju d a k o ‘p 
sohalarin i ishlab c h iq q a n edi. A yniqsa, ovqat h azm qiluvchi a ’zolari, 
ichki sekretsiya b ezlari va q o n aylanishi ja ra y o n la rin i c h u q u r o 'rg an d i. 
O lim fiziologiyada eksperim ental usulni jo riy etishda yetakchi o ‘rinlardan 
b irin i egallaydi.
K lod B ern ar ek sp e rim e n tal patologiya fan in in g aso sch ilarid an biri 
edi. U m u m an bu olim zamonaviy fiziologiya fanining shakllanishida asosiy 
o ‘rin egallagan, deyish m u m k in . A m m o , K lod B ern ar ham fiziologik 
jara y o n larn in g m o h iy atin i ochib bera olm adi.

Download 17,84 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   87   88   89   90   91   92   93   94   ...   99




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish