A. A. Mustafaqulov, S. O. Eshbekova, N. M. Jo’rayeva, J. K. Ibragimov

Magnit maydon induklsiyasi deb
o’tkazgichdan bir birlik tok 
kuchi o’tayotganda magnit maydon kuch chiziqlariga perpendikulyar 
joylashgan o’tkazgichning uzunlik birligiga ta’sir qilayotgan kuchga 
miqdor jihatdan teng bo’lgan fizik kattalikka aytiladi. 
Lorens kuchi-
magnit maydonda harakatlanayotgan zaryadli 
zarrachaga ta’sir etuvchi kuch. 
α
ϑ
sin
B
q
F
L
=

---

133 
Lorens kuchi zarraning yo’nialishiga perpendikulyar bo’lgani uchun ish 
bajarmaydi. Lorens kuchi harakatyo’nalishiga perpendikulyar yo’nalsa , u 
markazga intilma kuchdan iborat bo’ladi. 
R
m
F
i
m
2
.
ϑ
=
;
B
q
R
m
F
F
L
i
m
ϑ
ϑ
=
⇒
=
2
.
; bundan
qB
m
R
ϑ
=
;
qB
m
R
T
π
ϑ
π
2
2
=
=
. 
α
π
µ
µ
sin
4
2
r
Id
d
В
о

⋅
=
va
α
π
sin
4
2
r
Id
B
dH

⋅
=
Bio-Savar-Laplas 
qonuni 
 
Masalalarni yechish uchun uslubiy ko‘rsatmalar 
Bu movzudagi masalalar quyidagi bo‘limlarni o‘z ichiga oladi: 
a) Superpozisiya usuli bilan berilgan shakldagi tokli o‘tkazgichlar 
maydonini topish; 
b) Magnit maydonini tokka, yoki tokli konturga ta’siri;
d) Magnit maydonida zaryadning xarakati; 
e) Magnit maydoni kuchining bajargan ishi.
Toklarni o‘zaro ta’sirini asos qilib olib, magnit maydonining kuch 
xarakteristikasi sifatida magnit maydoni induksiyasi olinadi.
Magnit maydoni induksiyasini topishda Bio – Savar – Laplas 
qonunidan yoki bu qonun yordamida chiqarilgan formulalardan 
foydalaniladi. Ko‘p hollarda uyurmali magnit maydon vektoridan 
foydalanishi mumkin.
Magnit maydonidagi tokli o‘tkazgichga ta’sir etuvchi kuchni 
aniqlashda Amperni difrensial tenglamasini faqat bir jinsli maydondagi 
to‘g‘ri chiziqlio‘tkazgichlar uchungina tadbiq qilish mumkin.
Amper va Lorens kuchlari yo‘nalishini aniqlashda o‘tkazgichni sekin 
asta harakat qiladi deb qaraladi, shu sababli elektro – magnit induksiyasi 
hisobga olinmaydi.