A. A. Kaxxarov, yu. Sh. Avazov, U. A. Ruziyev

Mikrokompyuteriar. Mikrokompyuterlar juda ham ko‘p va ko‘p turlidir. Ular o‘rtasidagi bir necha guruhostilarini ajratib ko‘rsa- tishimiz mumkin (1.7-rasm).
Ko‘p foydalanuvchili mikrokompyuterlar - bular quwatli mikro­kompyuterlar, bir necha videoterminallar bilan jihozlangan va vaqtni taqsimlash ish tartibida faoliyat ko‘rsatadi, bu unda bir necha foyda- lanuvchi samarali ishlashiga imkon beradi.
Shaxsiy kompyuterlar - bitta foydalanuvchi ishlatadigan mikro- kompyuter, ommaboplik va universallik talablarigajavob beradi.

1.7-rasm. Mikrokompyuterlaming turlari.

Ish stansiyalari (workstation) - hisoblash tarmoqlarida bitta foydalanuvchi tomonidan ishlatishga mo‘ljallangan, ko‘pincha ma'lum ko‘rinishdagi ishlarni bajarishga maxsuslashtirilgan (grafik, muhandislik, matbaa va hokazo).
Serverlar (server) - hisoblash tarmoqlaridagi ko‘p foydalanuvchi uchun quwatli mikrokompyuterlar, tarmoqning barcha ish stansiyalaridan keluvchi so‘rovlarga ishlov berish uchun ajratilgan.
Tarmoq kompyuterlari (network computer) - soddalashtirilgan mikrokompyuterlar, tarmoqda ishlashni va tarmoq resurslariga ega bo'lishni ta'minlovchi, ko‘pincha ma'lum turdagi ishlami bajarishga maxsuslashtirilgan (tarmoqqa ruxsat etilmagan ega bo‘lishni himoyalash, tarmoq resurslarini ko‘rishni tashkillashtirish, elektron pochta va hokazo).
Shaxsiy kompyuterlar. Shaxsiy kompyuterlar (SHK) mikro­kompyuterlar guruhiga taalluqli bo‘lib, lekin ular ommaviy tarqal- ganligi uchun alohida diqqatga sazovordir. SHK. tatbiq etilishdagi ommaboplik va universallik talablarini bajarish uchun quyidagi sifatlaiga . ega bo‘lishlari kerak:
• iiarxmmg arzon bo‘lishi;

• 
  atrof-muhitga maxsus talabsiz alohida ishlata olishlik;
  
• 
  arxitekturasining moslashuvchanligi, boshqarishda, ilm-fanda, ta'limda, ro‘zg‘orda va boshqa turli sohaiarda tatbiq etilishiga uni moslashtirib beradi;
  
• 
  hech qanday maxsus tayyorgarchiliksiz foydalanuvchining ope- ratsion tizimining va boshqa dasturiy ta'minotlarining do‘stonaligi (ishlata olishligi);
  
• 
  ishlashining yuqori ishonchliligi (birinchi buzulishgacha ishlash vaqti 5000 soatdan ko‘p).
  

Shaxsiy kompyuterlar orasida birinchi navbatda IBM (Interna­tional Business Machine Corporation) firmasining kompyuterlarini qayd qilib o‘tish kerak:

• 
  IBM PC XT (Personal Computer extended Technology);
  
• 
  IBM PC XT (Personal Computer Advanced Technology) 80286 (16-raziyadli) mikroprotsessorlarida;
  
• 
  IBM PS/2 8030 - PS/2 8080 (PS Personal System, quyidagilardan tashqari barchasi PS/2 8080, - 16- razryadli, PS/2 8080 - 32- razryadli);
  
• 
  IBM PC AT 80386 va 80486 mikroprotsessorlarida (32 - razryadli);
  

« IBM PC AT Pentium mikroprotsessorda - Pentium 4 (64- razryadli);

• 
  IBM PC AT VLIW turidagi mikroprotsessorda: Itanium, Crusoe (64- razryadli);
  
• 
  IBM PC AT Core (64-razryadli) mikroprotsessor oilasida.
  

Amerikada quyidagi firm alar tomonidan ishlab chiqariladigan kompyuterlar ham keng tarqalgan va taniqli: Apple (Macintosh), Compaq Computer, Hewlett-Packard, Dell, DEC (Digital Equipment Corporation), shuningdek Angliya firmalari: Spectrum, Amstrad; Fratsiya: Micral; Italiya: Olivetti; Yaponiya. Toshiba, Matsushita (Panasonic) va Partner;
Hozirgi vaqtda eng ko‘p tarqalgan shaxsiy kompyuterlar IBM fir­masining kompyuterlaridir, ularning birinchi modellari 1981-yili ishlab chiqarilgan va ularga o‘xshashini boshqa firmalar ham ishlab chiqargan. Lekin ular unchalik ko‘p tarqalmagan Apple (Macintosh)
firmasi ishlab chiqargan kompyuterlari dunyoda tarqalganligi bo'yicha 2-o‘rinni egallaydi.
Hozirgi vaqtda kompyuterlarning eng ko‘p tarqalgan modeliga Pentium 4 va Core 2 mikroprotsessorli ЮМ PC kompyuterlari kiradi.
Hozirgi zamon kompyuter modellaming umumlashtirilgan ko‘rsatkichlari 1.2- jadvalda keltirilgan.
Rossiya sanoati (MDH davlatlari) quyidagi mikrokompyuterlami ishlab chiqarmoqda: •

• 
  Apple-mos -f “Elektronika MS-1201”; “Elektronika 85”, “El- ektronika 32” asosidagi muloqot hisoblash mashinasi DVK-1 - DVK- 4 va boshqalar;
  
• 
  IBM PC-mos - YES 1840 -YES 1842, YES 1845, YES 1849, YES 1861, “Iskra 1030”, “Iskra4816”, “Neyron 19.66” va hokazo.
  

IBM PC SHK modellarning umumlashtirilgan
ko‘rsatkichlari.
1,2-jadval.